Veranderend klimaat stuwt plaagdruk op

De NAK verlaagde meer dan 25 procent van het pootgoed van 2018 in klasse. Het roept vragen op. Moeten telers voor volgend jaar extra alert zijn? Waardoor is virus zo extreem opgetreden? Gaat dit vaker voorkomen? Telers mogen dan alert zijn, maar we weten onvoldoende over de precieze aard van het probleem, aldus deskundigen.

Veranderend+klimaat+stuwt+plaagdruk+op
© niels de vries

Tijdens de bijeenkomst 'Leve(n)de bodem' op de Rusthoeve in Colijnsplaat gaf Dirk Keuper van het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) aan dat de klimaatverandering gevolgen gaat krijgen voor de plaagontwikkeling in gewassen. Misschien was 2018 een jaar dat al verschillen liet zien.

De vereniging van producenten van gewasbeschermingsmiddelen Nefyto maakte in ieder geval gebruik van de ervaringen in dit jaar om duidelijk te maken dat plaagbeheersing moeilijker kan worden door klimaatverandering.

Extreem weer

Extreem weer is op zichzelf een bemoeilijkende factor voor gewasbescherming en de infectiedruk op gewassen neemt toe, laat Nefyto weten in een terugblik op de zomer van 2018.

Als het klimaat verandert, neemt de infectiedruk toe

Nefyto

Door de droogte was de schimmeldruk in gewassen laag, maar insecten konden zich bijzonder goed vermeerderen. Een aantal soorten kon extra generaties voortbrengen en tot laat in de herfst actief zijn. Mogelijk zijn de startpopulaties voor 2019 groter dan anders door meer eitjes en overleven meer insecten als volwassen exemplaar de winter.

Y-virus

Luizen zijn de belangrijkste vector van het Y-virus in aardappelen. Telers selecteren in het pootgoed om zo de ziektedruk minimaal te houden. Dat wordt moeilijker als besmettingen vaker optreden, bijvoorbeeld door meer luizen of doordat die luizen langer actief zijn, eerder in de lente en later in de herfst.

Bioloog Arnold van Vliet van Wageningen University & Research (WUR) verbaasde zich eind oktober over de enorme luizenvluchten in grote delen van het land. 'Het zal ongetwijfeld te maken hebben gehad met het meteorologisch spectaculaire jaar, qua droogte, maar vooral die hoge temperaturen vind ik bijzonder. Een zomer van april tot en met oktober.'

Monitoren stopt in week 35

Hoe uitzonderlijk de hoeveelheid luizen in oktober was, kon niemand aan Van Vliet vertellen. 'Het monitoren van bladluizen stopt in week 35.' Voor de virusoverdracht in pootgoed is de periode vanaf september minder gevaarlijk. Het loof is doodgemaakt en het rooien gebeurt in deze maand.

Toch denkt Van Vliet dat het ook mogelijk is dat de luizen het virus op wilde planten overbrengen. 'De luizen hebben meer generaties. Ze leggen massaal eitjes in de herfst. Zo kan de startpopulatie groter zijn.'

Lange zomer

Plantenviroloog René van der Vlugt, eveneens van WUR, denkt dat de aanzienlijke klasseverlaging in het pootgoed zowel met de lange zomer als met de veranderingen in de teelt te maken kan hebben.

'In de teelt hebben we de verplichte loofdoding losgelaten. Het is een advies geworden, waar in de praktijk niemand zich aan hoeft te houden. Ondertussen zijn de luizen vroeger gaan vliegen dan tien of twintig jaar geleden. Onze beslissingen worden echter nog gebaseerd op kennis van jaren geleden.'

Nader onderzoek

Van der Vlugt denkt dat verschillende factoren, die elkaar versterken, de reden kunnen zijn voor het massaal aantreffen van virus in de nacontrole van pootgoed. Hij denkt aan meer luizen, verschuiving in virusstammen en minder zichtbare virusinfecties. 'In de VS bleken nieuwe virusstammen moeilijker te herkennen in het veld. Dat vraagt ook nader onderzoek in Nederland.'

Misschien kan het Y-virus zich gemakkelijker verspreiden in de teelt, dankzij akkerranden of een minder streng maaibeleid. Van der Vlugt denkt dat het juist in de pootgoedteelt lastig is de situatie te controleren. Zaadteelt van groentes vraagt minder oppervlakte, gebeurt vaker in kassen en deels in het buitenland en de zaadfirma's hebben de kwaliteitscontrole in eigen hand. 'Virusinfecties in pootgoed zijn moeilijker onder controle te houden.'

Veranderingen in virusoverdracht

De hoeveelheid luizen die virus kunnen overdragen was in 2018 niet extreem hoog, zegt Miriam Kooman van de NAK. Toch wil ook de NAK onderzoeken of er dingen zijn veranderd aan de virusoverdracht bij het veranderende klimaat.

Een speciale Publiek Private Samenwerking (PPS) gaat zich buigen over de vraag of er zaken zijn veranderd in de virusoverdracht door luizen. Kooman zegt dat er door de jaren een schat aan data is verzameld over veel luizensoorten in vangbakken, zuigvallen en bij het afkloppen van planten in het veld.

Nieuwe inzichten

Volgens Van der Vlugt is er met alle gegevens weinig gedaan in de vorm van trendanalyses. Bestaande data kunnen daarom binnen de PPS nieuwe inzichten opleveren. Er zijn veel meer luizensoorten actief dan die waar nu eerst op wordt gelet. En luizen die jongen voortbrengen overleven de zachtere winters.

Van Vliet hoopt dat de kennis uit de PPS vooral wordt gebruikt om tot een milieuvriendelijke beheersing van plagen te komen. 'Met meer kennis kunnen we beter vooruitkijken naar de plaagontwikkeling en minder middelen gebruiken. Dat wil de maatschappij en ik proef dat de boeren daaraan willen meewerken.'

Historische uitschieter virus in poters
Miriam Kooman van de keuringsdienst NAK in Emmeloord noemt de viruscijfers in het pootgoed 'echt hoog'. 'In de periode 2005-2009 hebben we ook een aantal jaren gehad met meer dan 20 procent verlaging. In 2006 en 2008 was dat zo. Daarna volgden de jaren 2012 tot 2014 met relatief lage percentages van rond de 7 procent', zegt ze.'Nu waren 2017 en 2018 beide weer hoog. Een hoog percentage verlaging en afkeuring is niet een reden voor weer een moeilijk volgend jaar', vervolgt Kooman.'De praktijk leert dat het percentage virus heel snel kan dalen. Telers starten waar mogelijk met schoon materiaal en we hopen dat de selectie ook gemakkelijker is dan in zomer 2018, toen droogte de herkenning van virus moeilijker maakte.'Een langer groeiseizoen is volgens Kooman wel een risico. Ze hoopt dat telers volgend jaar het risico willen verlagen en eerder het loof van het pootgoed doodmaken.

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Vrijdag
    14° / 7°
    70 %
  • Zaterdag
    15° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 5°
    20 %
Meer weer