Hitte en droogte teisteren Spaanse olijvenoogst

Nieuwe Oogst bezocht vorige week tijdens een persreis voor Europese landbouwjournalisten een olijfboomgaard in Alcañiz, een plaats in de regio Aragón in Noordoost-Spanje. Op dat moment werd een deel van de olijven van teler Alfredo Caldú Celma geoogst.

Volgens Celma was de droogte dit jaar overal in Spanje een probleem, maar werden zijn olijfbomen eigenlijk nog harder geraakt door de hitte in het voorjaar. ‘In april was het extreem warm. Daardoor verbrandden de bloemen, lieten ze los en viel ook de vruchtzetting van de overblijvende bloemen daarna tegen.'

Gevolg is dat er nu een stuk minder olijven aan de boom hangen. 'Gelukkig hebben we hier druppelirrigatie, waardoor we de droogte redelijk de baas kunnen blijven', vervolgt de teler. '80 procent van de olijventelers in deze regio heeft geen irrigatiesysteem, dus wat dat betreft hebben we een voordeel.’

Het overgrote deel van de regio Aragón heeft een zeeklimaat. Andere delen van de regio hebben een mediterraan klimaat, dat sterk wordt beïnvloed door het gematigde landklimaat. Alcañiz ligt in de subregio Bajo-Aragón, zo’n beetje op de overgang van de twee klimaattypen.

De gemiddelde temperaturen in de meeste plaatsen in Aragón liggen iets lager dan in plaatsen dichter bij de kust. De gemiddelde neerslag is laag en gelijkmatig over het jaar verdeeld. Zomers zijn behoorlijk warm met dagtemperaturen rond de 30 graden, winters zijn relatief mild.

Spanje beleefde dit jaar de warmste en droogste april sinds 1961, het jaar waarin is begonnen met het bijhouden van weerdata. In het zuiden van het land kwam de temperatuur in april al tot bijna 40 graden.

De aanhoudende droogte in Spanje begint steeds meer zijn tol te eisen van de landbouwsector. De laatste twee jaar is het extreem droog in het Zuid-Europese land. Wie nu door de regio Aragón van Zaragoza naar Alcañiz rijdt, ziet dat het er nog steeds kurkdroog is. Her en der oogsten loonwerkers korrelmais voor de varkens en verder groeit er vooral luzerne. Akkerbouw is er nauwelijks, op wat wintergraanteelten na.

Celma legt in de boomgaard van 47 hectare uit dat dit jaar alle olijven worden verwerkt tot olijfolie. Normaal gesproken worden de olijven van het ras Empeltre ook afgezet als tafelolijven, maar daarvoor is volgens de teler de kwaliteit dit jaar te slecht.

Van zijn afzetorganisatie Aceite del Bajo Aragón krijgt Celma voor olijfolie momenteel een goede prijs. ‘Drie jaar geleden beurden we 3 euro per kilo, nu liggen de prijzen tussen de 9 en 10 euro per kilo’, zegt hij tevreden. ‘Maar dat is ook wel nodig om de lagere opbrengst te compenseren.’

Een gezonde en krachtige boom kan tot 20 kilo olijven produceren, maar dat aantal wordt dit jaar niet gehaald. De gemiddelde productie van een Empeltre-olijfboom in volwassen boomgaarden (7-20 jaar oud) bedraagt 500 kilo per hectare op droog land en 3.000 kilo op geïrrigeerd land.

Celma: ‘Naar schatting oogsten we dit jaar in totaal 100 ton, dat betekent een productie van circa 2.000 kilo per hectare. In 2022 noteerde de olijfoogst slechts 70 ton, dus vergeleken met vorig jaar is de opbrengst iets beter.’ De bomen van de Spaanse teler zijn 26 jaar oud.

Een boomschudder voorop de trekker schudt per boom twee keer flink aan de stam. De vruchten komen terecht in een opvangbak. Willen de olijven gemakkelijk vallen, dan moeten ze voldoende rijp zijn. Een volle opvangbak kiept de trekkerchauffeur leeg in een aanhangwagen. Als deze vol is, rijdt een collega van Celma de olijven naar de verwerkingslocatie van Aceite del Bajo Aragón.

De olijven worden gelost in een stortbunker. Vervolgens draaien transportbanden de vruchten naar binnen. Daar worden ze na een aantal zeef- en scheidingssystemen geperst tot olijfolie. Daarnaast staat er een selectiemachine voor de verwerking van tafelolijven. De afzetorganisatie verwacht dat deze dit jaar minder wordt ingezet vanwege de gemiddeld matige kwaliteit van de olijven bij alle telers in de regio Baja Aragón.

Deze regio telt ruim 4.500 olijventelers op een oppervlakte van zo'n 22.000 hectare. 70 procent van de olijfboomgaarden in Aragón ligt in Bajo Aragón. Aceite del Bajo Aragón verwerkte de vorige campagne (2022-2023) 14 miljoen kilo olijven tot 2,8 miljoen kilo olijfolie.

In de campagne daarvoor maakte de afzetorganisatie van 40 miljoen kilo olijven 10 miljoen kilo olijfolie. Dat zegt alles over het effect van de extreme groeiomstandigheden in het afgelopen jaar. Het verwerkingsvolume van de huidige campagne ligt naar schatting tussen de 4 en 6 miljoen kilo olijfolie.

De meeste olijfolie van Aceite del Bajo Aragón blijft binnen de Europese Unie, ongeveer 10 procent gaat naar de Verenigde Staten. Vanwege de slechte uitbetaalprijzen in de afgelopen jaren draaide het bedrijf van Celma verlies. Maar hij is vanwege de gunstige marktsituatie hoopvol over de toekomst en heeft ook investeringsplannen.

De olijventeler denkt erover in de toekomst ook andere gewassen te gaan verbouwen, welke dat precies zijn weet hij nog niet. Naast olijfbomen zijn in de regio Bajo Aragón in mindere mate ook amandelbomen, perzikbomen en wijngaarden te vinden.

Spanje is jaarlijks goed voor 50 procent van de wereldwijde olijfolieproductie. De droogte maakt de olie steeds schaarser en duurder. De consumptie in Spanje zelf nam volgens Celma de afgelopen jaren met 25 procent af.