Telen onder full led met lagere warmte-input

Philips Horticulture LED Solutions en Grodan zijn in 2023 gestart met een driejarige proef om de warmte-input in de tomatenteelt onder ledverlichting met minstens 40 procent te verlagen. Een stevige doelstelling, maar wel een die actueel is gezien het gasverbruik van de sector onder een vergrootglas ligt.

Bovendien kijken veel telers nu geïnteresseerd naar combinaties van meer gesloten telen door warmteterugwinning met warmtepompen. Systemen die een samenspel vereisen van alle technieken in de glastuinbouw. De proef heeft daarom ook partners in klimaatsturing (Ridder), dataverzameling (Wireless Value), nutriëntenmonitoring (Normec Groen Agro Control) en nieuwe rassen (BASF-Nunhems). Nunhems deed mee aan de proef met Vitalion, een ToBRFV-resistent ras.

Na een jaar van intensief testen werd het tijd voor een update naar de sector. Daarom werd woensdag 24 april een open dag georganiseerd bij Botany in het Limburgse Meterik. Een onafhankelijke proef- en ontwikkellocatie voor de glastuinbouw op het gebied van plantenfysiologie, plantgezondheid en teelttechniek.

Alle teeltaspecten aan bod

Gedurende de dag, waarvoor alle grotere tomatenkwekers in Nederland persoonlijk waren uitgenodigd, kwamen alle teeltaspecten aan bod. Het is juist de combinatie die het gezamenlijk uitvinden van een betere teelttechniek tot een succes moet maken.

Erik Stappers, intern plantspecialist bij de Philips-afdeling Signify, is een groot initiator van deze aanpak. ‘Dit project werkt bovendien twee kanten op’, stelt hij. ‘We doen niet alleen onderzoek, maar halen ook kennis op vanuit de praktijk. In de praktijk zien we wat werkt, welke innovaties goed toepasbaar zijn en wat verbetering behoeft. In de dagelijkse praktijk is veel kennis en ervaring met het telen van tomaten onder full led, ofwel 100 procent ledbelichting.’

De teeltrecepten zijn ver doorontwikkeld en ook de lampen hebben een steeds betere stroomefficiëntie. Het actuele probleem komt vanuit een andere hoek. Door de afname van het gebruik van de warmtekrachtkoppeling (wkk) neemt de beschikbaarheid van warmte in de toekomst af en nemen de kosten juist toe. Het is een reden om nu al integraal te kijken naar een warmte-zuinigere tomatenteelt.

Andere problemen met het telen onder full led bleken de uitdaging om voldoende smaak (brix) te krijgen en een goede egale kleur op de tomaten. De combinatie met rassen en bemesting moet hier tijdens de duur van de proef een antwoord op kunnen formuleren.

Verschillende strategieën

‘In deze proefperiode hebben we verschillende bemestingsstrategieën kunnen uitproberen onder één belichtingsrecept. Dat breiden we volgend jaar uit naar twee recepten. We hebben geprobeerd om de kas zoveel mogelijk gesloten te houden. De actieve ontvochtiging wint warmte uit de afgevoerde lucht, waardoor verse, drogere lucht niet hoeft te worden opgewarmd. Deze techniek heeft al veel resultaat op de energiebehoefte’, licht Stappers de onderzoeksresultaten toe.

Na het eerste jaar lijken de voortekenen gunstig. De energie-efficiëntie van ontvochtiging is al interessant, maar met warmteopslag kan dat nog verder toenemen. Door veel schermen en het buitensluiten van de weersomstandigheden neemt de warmtebesparing toe. In de zomermaanden is de teeltsturing min of meer zoals normaal.

‘Je moet meer gaan luchten, wat gebruik van het ontvochtigingssysteem min of meer overbodig maakt. Het grootste effect hiervan zien we in de winterperiode als de gewassen vrijwel volledig afhankelijk zijn van belichting’, zegt Stappers.

Interessante resultaten zijn bijvoorbeeld dat de plant selectiever meststoffen kan opnemen door de ontvochtiging. De plant kan het teveel aan opgenomen vocht goed kwijt en kan zo meer opnemen. Wat ook interessant is, is het inzicht dat planten die aan het begin van de teelt minder nitraat kregen, de eerste twee oogstmaanden een hoger brixgehalte lieten zien.

Leerpunten

Door nitraat wordt de plant groeizamer en dus vegetatiever. De beperking in het begin van de teelt levert geen opbrengstdaling in kilo’s. Maar volgens Stappers heeft het onderzoek ook leerpunten opgeleverd. ‘De productiepotentie hebben we behaald. Maar in januari vielen de vruchtgewichten tegen en in februari de brixgehalten.’

Het onderzoeksteam wijt dat aan een combinatie van factoren. ‘Door de te hoge temperatuur zijn er te veel trossen aangelegd’, vertelt Stappers. ‘Later krijgt de plant moeite om die allemaal te vullen met grote, zoete tomaten.’

Nadat de hogere vruchtzetting werd geconstateerd, is de EC (elektrische geleidbaarheid)nog verlaagd in de hoop dat de tros grover zou worden. Dat heeft niet geholpen. Een andere oplossing zou kunnen zijn om de plantdichtheid te verlagen, stellen de onderzoekers.

Op de informatiedag was er een gemêleerd gezelschap van tomatentelers die gedurende het jaar al waren geweest en zij die voor het eerst bij Botany waren. De laatste groep had nog wat moeite met de proefopstelling. Die is namelijk niet een op een over te nemen in de praktijk. Stappers: ‘Juist door de stap opzij buiten de praktijk, hopen we inzichten te vergaren die niet vanuit de praktijk komen.’

Het idee van een breed onderzoek naar de teelt als een systeem met communicerende vaten is in de smaak gevallen. ‘Bij iedere knop waar je aan draait, verander je eigenlijk wel zes factoren’, besluit de plantspecialist van Signify.