Kalverhouders voelen zich thuis

Aan de Hessenweg in Lunteren staan nu drie moderne kalverhouderijen gebroederlijk naast elkaar. Het zijn de bedrijven van Jaap en Fina Kok, Henk en Hennie Bronkhorst, en Rika en Ben van de Werfhorst.
De kalverhouders hadden voor 2011 alle drie een bedrijf in Uddel-Ermelo. Door het reconstructieplan Veluwe kwamen hun bedrijven in een extensiveringsgebied terecht. ‘We zouden daar wel verder kunnen boeren, maar uitbreiding was dan niet meer mogelijk’, vertelt Jaap Kok. ‘Blijven zitten in een extensiveringsgebied betekent daardoor kiezen voor het op termijn beëindigen van je bedrijf.’
Al in 2006 begonnen de kalverhouders aan het maken van plannen voor verplaatsing van hun bedrijven met hulp van de regeling Verplaatsing Intensieve Veehouderij (VIV).

Eigen regio

Via provincie Gelderland kwam de locatie aan de Hessenweg langs de spoorlijn van Barneveld naar Ede in beeld. ‘Eerder opperde de provincie dat er wellicht mogelijkheden waren om te verkassen naar Friesland of de IJsselmeerpolders. Maar we hadden alle drie te kennen gegeven dat we het liefst in de eigen regio wilden blijven’, vertelt Hennie Bronkhorst.
Dienst Landelijk Gebied (DLG) kocht aan de Hessenweg een voormalig veehouderijbedrijf met ruim 8 hectare grond. Door de ligging in een landbouwontwikkelingsgebied was het volgens de reconstructieregels mogelijk op deze plek drie kalverhouderijen te vestigen.
Dat lukte echter niet zonder slag of stoot. Vanuit de omgeving kwamen de nodige bezwaren tegen de komst van drie nieuwe kalverhouderijen naar Lunteren.

Bezwaarmakers

Er werd zelfs een vereniging opgericht om de nieuwe bedrijven te weren: de Belangenvereniging Buitengebied Overwoud. ‘Door onderlinge meningsverschillen viel de vereniging al vrij snel weer uit elkaar. Het aantal bezwaarmakers viel terug van ongeveer twintig naar drie’, vertelt Kok.
‘Terugkijkend kunnen we vaststellen dat er tijdens een eerste informatieavond in 2008 geen goed beeld is geschetst’, zegt Sjaak van Wijngaarden. Hij woont bij Henk en Hennie Bronkhorst en was nauw betrokken bij het verplaatsingsproces. ‘Op een gepresenteerde schets leek het alsof de gebouwen van de drie bedrijven heel dicht bij elkaar zouden komen te staan. Bij diverse buurtbewoners is toen het beeld ontstaan dat er hier één groot megabedrijf zou komen. Die misvatting kwam later in bezwarenprocedures nog diverse keren terug.’
De bezwaarmakers, van wie er slechts één dicht in de buurt woont, bleken hardnekkig en grepen allerlei aspecten aan om de komst van de kalverhouders te voorkomen. ‘Stank, lawaai, stof en verkeersoverlast werden genoemd als redenen om de komst van onze bedrijven tegen te houden’, vertelt Bronkhorst.
De bezwarenprocedures zorgden ervoor dat de kalverhouders jaren vertraging opliepen bij hun voorgenomen bedrijfsverplaatsing. Maar liefst vijf keer togen ze naar de Raad van State. Steeds werden de bezwaarmakers in het ongelijk gesteld. Kok: ‘Een tegenvaller voor de bezwaarmakers was ook dat ze geen steun kregen van de regionale milieuorganisaties. Die konden dat niet doen omdat ze medeondertekenaar waren van het Convenant Agrarische Enclave Uddel-Elspeet. Onze bedrijfsverplaatsingen waren onderdeel van de daarin vastgelegde afspraken.’
Pas in januari 2011 konden de ondernemers met hun bouwwerkzaamheden beginnen. ‘We hebben de druk opgevoerd bij de gemeente, omdat we niet langer konden wachten. In mijn eigen geval was er bijvoorbeeld sprake van een einddatum voor renteswaps waarover ik afspraken met de bank had gemaakt’, vertelt Kok.

Duurzaamheidsslag

De kalverhouders bouwden volgens hun eigen inzichten moderne kalverstallen. De bedrijfsomvang varieert van 1.300 tot 1.500 kalveren. ‘Door deze verplaatsing hebben we met onze bedrijven een enorme duurzaamheidsslag gemaakt”, zegt Van de Werfhorst.
‘We hebben alle drie een groeisprong kunnen maken wat ten goede komt aan de bedrijfscontinuïteit. Ook qua milieubelasting en dierenwelzijn hebben we een sprong voorwaarts gemaakt. Maar of de natuur nabij onze oude bedrijfslocaties er nou beter van is geworden, dat is wel iets waar ik vraagtekens bij plaats.’
De ondernemers zijn stuk voor stuk positief over hun nieuwe plek. De relatie met de buurt is goed. Toen de bouw klaar was, hielden ze een barbecue voor de buurtbewoners, wat leidde tot veel positieve reacties. ‘Onze bedrijven mogen gezien worden. Gelukkig vinden onze buurtgenoten dat ook.’
Ook het leven aan de Hessenweg bevalt uitstekend. ‘Qua kerk en scholen past deze omgeving goed bij ons. We voelen ons hier thuis, en de contacten met de omgeving zijn prima’, zegt Hennie Bronkhorst.
Haar buurvrouw Fina Kok lacht: ‘Inmiddels zijn we zo ver dat we echt niet meer terug zouden willen. Dit is een geweldige buurt. Bovendien zitten we dicht bij Barneveld waar we alle voorzieningen onder handbereik hebben.’
Kok tekent aan dat ze er in de jaren voor de bedrijfsverplaatsing anders over dacht. ‘In eerste instantie zaten we er echt niet op te wachten om hierheen te gaan. Dat gevoel had veel te maken met de manier waarop het ons onmogelijk werd gemaakt om op de oude plek verder te boeren. Ambtenaren beslissen met een pennenstreek over je toekomst en houden geen enkele rekening met de emotionele gevolgen van hun beleidsplannen. In dat opzicht hebben we zware jaren gehad. Gelukkig zijn we er goed uitgekomen,’ stelt hij vast.
De drie kalverhouders werken alle drie samen met contractgever Van Drie. Ze zien goede mogelijkheden voor de kalverhouderij en voor hun eigen bedrijven in het bijzonder.
Kok: ‘De Nederlandse kalversector heeft een sterke en gezonde structuur. Op dit moment zit het niet mee op de afzetmarkt voor kalfsvlees maar de verwachtingen voor de komende jaren zijn goed. Voor moderne bedrijven die met hun tijd meegaan, is er zeker toekomst. Voor ons ligt die aan de Hessenweg.’