Romijn: Alarmbellen rinkelen volop

René LuijmesDe hoeveelheid geproduceerd fosfaat door de melkveehouderij bedroeg in 2012 76 miljoen kilo. Dat betekent dat een groei mogelijk was van 12 procent in de melkveehouderij om beneden het fosfaatplafond van 85 miljoen kilo te blijven, stelt Romijn. Dit bij een gelijkblijvende fosfaatexcretie en melkproductie per koe. Eenzelfde groeipercentage is daarbovenop nog mogelijk door de fosfaatefficiëntie te verbeteren. ‘De optelsom is dan 20 tot 25 procent meer melk dan in 2011.’
In 2013 hoefden melkveehouders geen superheffing te betalen. Het uitbetalen van de toeslagrechten speelde begin vorig jaar wel volop; de melkveesector had het geld hard nodig. Eind vorig jaar werden de borden al verhangen. En nu hangt de vlag er compleet anders bij: de superheffing bleek nog nooit zo hoog. Melkveehouders speelden in op het verdwijnen van de superheffing en hielden rekening met het referentiejaar 2013. Gevolg: het fosfaatplafond komt angstvallig dichtbij. Iedere boer krijgt bij de komende melkveewet - naar verwachting voor de zomer - van staatssecretaris Dijksma zijn referentie op het gebied van mestproductie, plaatsingsruimte en eventueel mestoverschot.
‘De ontwikkelingen gaan sneller dan gedacht’, stelt Romijn. En dit heeft gevolgen voor de landelijke fosfaatproductie. Daarnaast is er de tegenvaller van het voerspoor: een lagere efficiëntie in plaats van een hogere. Krachtvoer bleek meer fosfor te bevatten dan verondersteld. Ook is er meer krachtvoer aangekocht, net als meer natte bijproducten en tarwegistconcentraat.

Verdiepingsslag

Er moet een verdiepingsslag komen in het voerspoor. Afspraken tussen NZO, LTO, Nevedi en VLB zijn hierbij leidend. Voor eind juli moet hierover meer bekend zijn. ‘Er is iets meer in zicht. We weten wel ongeveer waar het zit.’
Door het voerspoor kwam fosfaat uit op 81 miljoen in plaats van 79 miljoen. Wel is volgens de vakgroepvoorzitter al een slag gemaakt, doordat twee derde van de melkveehouders meedoet aan BEX (bedrijfsspecifieke excretie).
De sector moet op korte termijn maatregelen nemen. Het verhogen van de fosfaatbenutting via het voerspoor heeft het snelste en het meeste effect. Daarnaast is er de Kringloopwijzer, waarbij nu landelijk circa 1.500 melkveebedrijven zijn betrokken. Volgend jaar is het verplicht voor alle melkveebedrijven met een fosfaatoverschot. Ten slotte is er de fosfaatheffing om het overschot te ontmoedigen.
‘We moeten de Kringloopwijzer eigenlijk sneller inzetten, sneller dan we hadden verwacht. Zo werken we nog aan de centrale database voor de Kringloopwijzer.’
Het gaat goed in de sector, maar dit heeft wel gevolgen. ‘De groei is niet oneindig, als we niet in staat zijn bij te sturen en de efficiëntie te verbeteren.’
De LTO-vakgroep Melkveehouderij heeft weten te voorkomen dat er dierrechten zouden komen op het fosfaatniveau van 2012, om groei mogelijk te maken, en dan groei voor alle bedrijven, ook om nieuwe ontwikkelingen een kans te geven. ‘Je moet perspectief blijven bieden.’

Geen beweging

‘Maar de alarmbellen rinkelen volop’, doelt Romijn op de ontwikkelingen van afgelopen jaar. Hij ziet (nog) geen beweging bij staatssecretaris Sharon Dijksma om in te grijpen. De Nederlandse overheid gaat ingrijpen als de grens van 85 miljoen wordt gepasseerd.
Tweede mogelijkheid is dat het landbouwbedrijfsleven zelf het heft in eigen handen houdt. ‘Als je niets doet, laat je het aan de politiek over. ‘Een systeem van (fosfaat)rechten geeft een heel gedoe en is eigenlijk alleen goed voor stoppers.’
Volgens Romijn is er ongeveer 15 procent latente ruimte in de sector. Een derde van de melkveehouders ouder dan 55 jaar heeft geen opvolger. Daar komt ruimte vrij. ‘De sector moet erop letten de sprong niet te ver vooruit te maken. Afspraken nakomen is de basis.’
Verder is het behoud van de grondgebonden landbouw en weidegang van belang, ook richting behoud van het draagvlak binnen de maatschappij. ‘Als we structureel door het fosfaatplafond gaan, zit de rem erop en komt er waarschijnlijk een algehele standstill. Iedereen kan de consequenties zien. Groei en ontwikkeling zijn niet meer vrijblijvend.’