‘Kaarten herinrichting zijn geschud’

Al in de jaren tachtig van de vorige eeuw was er sprake van de herinrichting Haren. In 1998 werd met de landinrichting begonnen. Belangrijke doelen waren de verwerving en inrichting van de Ecologische Hoofdstructuur van zo’n 1.071 hectare en het verbeteren van de landbouwkundige structuur op 1.042 hectare. Door gronden te ruilen werd het aantal percelen tot bijna de helft teruggebracht: van 3.517 naar 1.855. De Glimmer Es werd als landbouwgebied ingericht. Het is 31 hectare groot. In 2010 werd begonnen met de inrichting van natuur in de 800 hectare grote Onner- en Oostpolder, ten zuidoosten van Haren. Het landinrichtingsproject Haren kostte in totaal zo’n 7 miljoen euro.

Mooi gebied

De drie ondernemers hebben er geen moment aan gedacht om te verplaatsen als gevolg van de herinrichting. ‘Ik hoef niet weg. Ik ben liever hier met plezier vleesveehouder dan dat ik alle dagen boer ben in bijvoorbeeld de Flevopolder. Het gebied, zo vlak bij het Zuidlaardermeer, is hartstikke mooi. We boeren in het beste weidevogelgebied van Groningen’, is de overtuiging van Veldman.
Dat beaamt zijn collega Jan Arends die midden jaren negentig met tien Limousin-koeien begon. ‘Natuurlijk had ik mijn vee liever op landbouwgrond uitgeschaard dan op natuurgrond. Maar zoogkoeien houden op landbouwgrond is gewoonweg niet mogelijk. Door het zomerpeil staat de helft van mijn 450 hectare land onder water, daar kan ik helemaal niets mee. Het natte land heeft overigens ook een voordeel: door de kou staat het gras op handbreed hoogte. Dat is heel smakelijk.’
Veldman en Arends zijn twee van de vijf veehouders die hun grond pachten van Het Groninger Landschap, een enkeling tegen kostprijs, anderen hebben een eenjarig pachtcontract. ‘De samenwerking met de stichting is heel goed. Als je iets kunt onderbouwen, is er een hoop mogelijk’, vervolgt Arends die naast vleesveehouder onderhoudsmonteur van rioolgemalen is.
Arends geeft toe dat beslissingen van het Groninger Landschap dat nog volop aan het experimenteren is niet altijd meevallen. ‘Zes paar steltkluten zijn hier vorig jaar ontdekt. Die vogelsoort is heel zeldzaam. Het Groninger Landschap haalt alles uit de kast om de vogel zo goed mogelijk te beschermen. Ze zette 50 tot 100 hectare van mijn land langer onder water. Ik had gedacht dat de koeien er binnenkort wel op konden weiden, maar dat gaat niet gebeuren. Je weet dat dit kan gebeuren, toch is het soms even slikken. Ik denk toch nog voor 80 procent als boer.’
Kooi heeft 70 hectare land in de polder. De melkveehouder merkt dat de laatste tijd de natuur steeds verder naar het bedrijf dat hij in maatschap met zijn vader runt toekomt. ‘We hebben veel meer weidevogels en ganzen op ons land. De ganzen zijn echt een probleem aan het worden.’
De familie Kooi was een van de twee knelgevallen die in 2005 aan de buitenrand van Onnen een nieuw melkveebedrijf lieten bouwen. ‘Wij zijn naar ons land toe verplaatst.’ In 2008 en 2014 vergrootten de agrarische ondernemers hun bedrijf. Optimalisatie is nu het doel. ‘Het is niet ons streven om 150 koeien te gaan melken, maar je weet niet wat de melkprijzen gaan doen als het quotum eraf gaat.’

Noodwaterberging

Voor Kooi kwamen de plannen om de Onner- en Oostpolder niet alleen als natuurgebied, maar ook als noodwaterberging in te richten als een overval, blikt hij terug. De provincie kwam hier in 2005 mee nadat het gebied door ernstige wateroverlast in de stad Groningen in 1998 voor een deel blank kwam te staan. De polder werd toen ook al onder water gezet. ‘We zijn hier niet zo blij mee. Gelukkig is er nu een goede schaderegeling getroffen en hoeven we financieel geen angst te hebben dat het gebied onder water komt te staan.’
Ook de waterbeheersing in het gebied is even wennen voor het drietal. ‘Vroeger toen de polders nog onafhankelijk waren, ging de klep van een polder open en ook weer dicht. Nu verzuipen wij bijna als Onnen water nodig heeft. Het is voor de mensen van het waterschap ook nog wennen’, geeft Kooi aan.
De nadelen wegen uiteindelijk niet op tegen de voordelen die het gebied hen biedt. ‘Wij kunnen verder. Om hier boer te zijn, moet je hier geboren zijn’, besluit Veldman.