Collectief beheer is goedkoper

Jacomien VoorhorstDat heeft een proef van vier samenwerkingsverbanden in Noord- en Oost-Nederland aangetoond. WCL Winterswijk, Water, Land & Dijken (WLD) Laag Holland, Agrarisch natuurbeheer Oost-Groningen (ANOG) en Noordelijke Friese Wouden (NFW) experimenteerden met de collectieve aanpak in het kader van het nieuwe Europese landbouwbeleid.
Zij voerden in de proef ook overheidstaken uit, zoals de controle en sanctionering. De contracten zijn gericht op het beheer van weide- en akkervogels zoals grutto en veldleeuwerik. Maar ook op het creëren van groene linten in de vorm van ‘levende sloten’, bloemrijke oevers en soortenrijke heggen en houtwallen.
In Winterswijk werd geëxperimenteerd met de aanleg van akkerranden met verschillende kruidenmengsels. Boeren konden kiezen uit verschillende kleinschaligheidspakketten, bijvoorbeeld voor oud grasland. En er is geprobeerd om traditionele graanteelt op de essen terug te krijgen, in plaats van maïs.
Bij WLD is onder andere gekozen voor een stelsel van diensten die tot dusverre niet door de overheid worden betaald. Een daarvan is een ‘certificaat’ permanent grasland met weidegang.
Uit de vier proeven blijkt dat gebiedsmatige aanpak niet alleen ten goede komt aan natuur en landschap, maar ook nog eens goedkoper is. De sleutel daartoe ligt in selectief zaken doen: alleen op kansrijke plekken en met gemotiveerde grondgebruikers. En er is efficiëntiewinst te behalen door een betere gebiedskennis en een betere vertrouwensbasis.
Vanaf 2016 zal de overheid alleen nog zaken doen met gebiedscollectieven. De ervaringen zijn niet alleen bruikbaar voor het nieuwe agrarisch natuurbeheer, maar ook voor de vergroening die vanaf 2015 zijn intrede doet. Ook daar zijn mogelijkheden voor een gezamenlijke aanpak.

Economische druk

Toch is WLD-voorzitter Sjaak Hogendoorn nog niet gerust op de toekomstige resultaten. Er is volgens hem nog steeds een economische druk op de grondgebonden veehouderij om zich te ontwikkelen naar een eenheidsworst, ook landschappelijk. ‘Misschien vanaf het wegvallen van de melkquota in 2015 wel meer dan ooit’, zegt Hogendoorn.
‘Wil je natuur en landschap behouden en versterken, dan moet je heel gerichte prikkels geven om de bedrijfsontwikkeling te sturen in een richting die past bij het gebied. En daarvoor is het beleid nu te veel eenheidsworst.’