Opvolger kiest voor vrijloopstal

Bedrijfsopvolger Stefan las enkele jaren geleden in de vakbladen over vrijloopstallen en werd nieuwsgierig. Hij verdiepte zich er verder in, onder meer door aan te haken bij het praktijknetwerk Gebruikers Vrijloopstallen en Humest. Toen vorig jaar het bedrijf van zijn vader Joop en diens broer Piet werd gesplitst om hun beider bedrijfsopvolgers een kans te geven op een nieuw bedrijf, grepen vader en zoon de gelegenheid aan om een nieuwe vrijloopstal te bouwen.
Nu staat in de werelderfgoedpolder Beemster een bijna 8 meter hoge foliekas achter een traditionele stolpboerderij, met daar tussenin nog een deel van de oude stal en de melkruimte. Het uit de toon vallende bouwwerk – in het gebied staan verder geen kassen tegen dorpskernen – kreeg toch het fiat van de welstandscommissie.
‘We zijn op voorhand met onze plannen naar de commissie gegaan en moesten enkele aanpassingen doen’, legt Stefan uit. ‘Gelukkig vindt de commissie ook dat we niet in een museum wonen.’
Ronde vormen zijn niet toegestaan, dus de daken die vaak op serrestallen te vinden zijn waren niet mogelijk. Er kwamen puntdakjes op, net als bij een kas. Alleen mocht het niet op een kas lijken. ‘Daarom zijn de buitenste kappen van zwart folie, zodat het op een dak lijkt.’ De rest is transparant, zodat het heel erg licht is in de stal. Mocht het te zonnig en dus te warm worden in de stal, dan wordt een schaduwdoek boven de koeien geschoven.

Landschappelijk ingepast

Nu de bouwer zijn werk heeft gedaan, valt de stal nauwelijks op. Het bouwwerk is aan alle kanten open. Het landschap achter de stal is dan ook goed zichtbaar, mits het vuilgordijn aan de zijkant naar beneden is. ‘Als het slecht weer wordt, gaat het dankzij een seintje van het weerstation automatisch omhoog’, wijst Joop op het gestapelde gaas onderaan de zijgevel.
Gestapeld, omdat oprollen op kindhoogte vanwege veiligheidsregels verboden is. ‘Vanwege dat gaas hebben we hier een betonnen muurtje van 50 centimeter. Liever hadden we alles open gehad.’ Ook langs de voergang ligt een betonnen randje, om te voorkomen dat de mestrobot de pot in sukkelt.
De buurtgenoten zijn enthousiast en velen zijn al op het bedrijf te gast geweest tijdens de open dagen die voor vakgenoten en burgers zijn gehouden. De open stal past bij het open karakter van de ondernemers.
Stefan: ‘We hebben veel minder klauwproblemen en de dieren hebben ook geen dikke hakken meer. Ze liggen zacht op een mengsel van stro, houtsnippers en riet.’ Joop vult aan: ‘Mortellaro komt eigenlijk niet meer voor. Dat was vroeger wel anders.’
De betonnen vloer onder de pot telt ruim 2.500 pijpjes waarmee lucht in het mengsel wordt gebracht. De pot droogt in combinatie met de open stal, zodat het vee niet in de nattigheid ligt. Bovendien stimuleert de lucht het aerobe composteringsproces, samen met een regelmatige freesbeurt. De inhoud van de pot wordt gebruikt om de percelen te bemesten.

Achteraf anders

De twee ondernemers zijn tevreden, al hadden ze sommige dingen achteraf misschien anders moeten doen. Zo werd eerst de oude stal afgebroken, om op dezelfde plaats de nieuwe te laten zetten. Het verwijderen van het asbestdak kostte iets meer tijd dan gecalculeerd, waardoor de nieuwe stal niet voor de bouwvak gereed was. Joop: ‘Daardoor stonden de koeien eigenlijk te lang buiten.’ De melkveehouders zagen de melkgift dalen naar 24 liter.
Stefan: ‘Toen de stal eindelijk klaar was, waren de koeien er echt aan toe. Het was handiger geweest om de stal naast de oude te zetten.’
Met de nieuwe stal realiseren ze wel een bedrijf dat past in hun filosofie. Joop: ‘Het gaat ons om kwaliteit en minder om de grootte. Het vee wordt ouder, heeft minder gezondheidsproblemen en de melkgift is hoger, zo’n 3 tot 4 liter per dag.’
Stefan wil over een paar jaar wel iets meer vee. ‘Ik wil straks rond een miljoen liter melk produceren. Het is de bedoeling dat ik het alleen ga doen. Het moet haalbaar blijven, want personeel wil ik niet. Ik ben te perfectionistisch. Ze zouden het niet uithouden bij me.’