‘Prestaties leveren in vergroening’

Jan van LiereDeze week ging de bewindsvrouw in debat met de Tweede Kamer over haar plannen. Het bleek al snel dat ze niet van plan was om toe te geven aan wensen vanuit het parlement om boeren meer ruimte en flexibiliteit te geven.
Voor Dijksma staat verduurzaming voorop bij de invulling van het nieuwe GLB. ‘Zonder verduurzaming heeft de landbouw in Nederland geen toekomst. Dat moeten we met z’n allen beseffen en uitdragen. Het nieuwe beleid moeten we dan ook niet zien als een probleem, maar als een kans.’
Het belangrijkste doel van de vergroening is het bevorderen van de biodiversiteit. De staatssecretaris neemt als uitgangspunt dat op dat gebied dan ook werkelijk prestaties geleverd moeten worden. Temeer omdat de boeren een vergoeding krijgen voor het vergroenen van hun bedrijf.
‘Ik vind dat aan de besteding van publieke middelen ook prestaties gekoppeld moeten worden. De sector zal onder verdere maatschappelijke druk komen wanneer de vergroening niets extra oplevert’, aldus Dijksma. Dat andere Europese lidstaten veel soepeler omgaan met de mogelijkheden die Brussel biedt, noemt ze ‘niet verstandig’.
De bewindsvrouw houdt onder meer vast aan haar terughoudende beleid op het gebied van vanggewassen. Alleen voor de inzet als aaltjesbestrijder overweegt ze een uitzondering. ‘Wanneer je vanggewassen ongeclausuleerd opneemt in de vergroening, dan gebeurt er in Nederland verder niets meer. Terwijl vanggewassen na een hoofdgewas slechts in beperkte mate bijdragen aan verbetering van de biodiversiteit.’
Ze wijst erop dat vanggewassen al deel uitmaken van de gewone bedrijfsvoering. Dat kenmerken als vergroening zou volgens haar ‘greenwashing’ zijn.

Achterstand

Verschillende fracties in de Kamer hebben kritiek op deze houding. Coalitiegenoot Helma Lodders (VVD) verweet Dijksma dat ze een kop op de Europese regels zet en de boeren beperkt in hun bedrijfsvoering. ‘De Nederlandse ondernemers worden op achterstand gezet’, stelt Lodders, die zich blijft verzetten tegen de vergroening.
Jaco Geurts (CDA) noemde het deels braak moeten leggen van grond ‘een belediging van de voedselopgave waar de wereld voor staat’. Hij stelt dat vanggewassen wel degelijk bijdragen aan de biodiversiteit. ‘Nederland moet niet weer in de val lopen van het strakker en strenger dan andere landen omzetten van Brusselse voorschriften.’
PVV, ChristenUnie en SGP nemen een soortgelijke positie in. ‘Wij willen een ambitieuze en flexibele vergroening. Vanuit dat oogpunt vind ik dit pakket niet helemaal geslaagd’, zei Carla Dik-Faber (CU). Ze maakte zich onder meer sterk voor het opnemen van vogelakkers in de vergroeningsmogelijkheden.
Veel fracties, waaronder ook PvdA en SP, pleitten voor het toestaan van landschapselementen als Ecologisch Focusgebied. Dijksma wil daar op langere termijn wel naar toe, maar noemt het vooralsnog onmogelijk. Het gaat in totaal om zo’n 800.000 landschapselementen in Nederland.
Wanneer die meetellen voor de vergroeningspremie, moeten ze allemaal afzonderlijk in kaart gebracht en geregistreerd worden. De staatssecretaris noemt dat op korte termijn een onmogelijke en te dure opgave. Ze voelt wel voor een ‘ingroeimodel’ waarbij landschapselementen via het agrarisch natuurbeheer stap voor stap steeds meer onderdeel worden van de vergroening.

Omploegen

Dijksma is niet zo bang dat boeren nu op grote schaal landschapselementen gaan omploegen of ‘platspuiten’, zoals Henk van Gerven (SP) suggereerde. ‘Het zijn jarenlang bestaande elementen, vaak zijn ze ook planologisch beschermd. Boeren gaan die niet zomaar omhakken omdat er nu geen premie op komt, terwijl er nog nooit premie op heeft gezeten.’
De staatssecretaris verdedigde haar voorstellen met het argument dat ze precies doet wat Brussel vraagt. ‘Ik kom met voorstellen die in de Nederlandse context bijdragen aan de biodiversiteit. En bij de keuzes baseer ik me op adviezen van de WUR.’
Ze spreekt tegen dat Nederland een kop zet op de Europese regels. ‘Ik zet er geen kop op, maar maak keuzes uit de mogelijkheden die Brussel biedt. Zodat we in Nederland komen tot een werkbare en tegelijk ambitieuze invulling van de vergroening die bijdraagt aan de biodiversiteit.’