‘Wij hebben goede voorbeelden nodig’

In maart ontving Agriterra een groep hoogwaardigheidsbekleders voor een intensief studieprogramma rond coöperaties. Minister van Landbouw Tefera Derebew en zijn collega’s wilden met eigen ogen zien hoe een coöperatie zich kan ontwikkelen en bezochten daarvoor onder meer FloraHolland, Cosun, Friesland-Campina en de Rabobank. “De kennis die jullie hebben opgebouwd over de coöperatieve bedrijfsvorm kunnen wij goed gebruiken”, zei Derebew op de slotbijeenkomst in Wageningen. “We hebben veel te bespreken als we thuis zijn.”

Profiteren van groei

Derebew spreekt met trots over zijn thuisland. Het gaat goed met Ethiopië. Het land heeft een van de snelst groeiende economieën van Afrika en weet steeds meer buitenlandse investeerders te interesseren voor haar belangrijkste economische sector; de landbouw. De sector is de ruggengraat van de maatschappij, want meer dan 80 procent van de bevolking is er in werkzaam. Dat is tegelijkertijd een groot probleem, want 95 procent van de bedrijven bestaat uit kleine boeren die tot dusver nauwelijks profiteren van de vernieuwingen in het land. Miljoenen mensen zijn zelfs nog structureel afhankelijk van internationale voedselhulp.
Derebew: “Het is een gigantische taak om een land met 90 miljoen inwoners van voedsel te voorzien. Maar er is geen twijfel dat we het kunnen. Onze productie groeit met 8 procent per jaar en de potentie is enorm.”
Om verdere ontwikkeling en hervorming van de landbouw in goede banen te leiden, zet de Ethiopische overheid in op twee sporen. Zij blijft ruimte geven aan de private sector, die tot dusver het meest aantrekkelijk is voor buitenlandse investeerders. Daarnaast wil zij coöperaties stimuleren om ondernemender te worden, zodat ook de kleine boer meer perspectief krijgt en de landbouw van onderaf kan hervormen. Vervolgens is het de kunst om die beide ontwikkelingen aan elkaar te knopen en te zorgen dat buitenlandse investeerders zaken gaan doen met lokale coöperaties.

Ledenbetrokkenheid

Ethiopië is een echt coöperatieland. Maar liefst 14.000 agrarische coöperaties zijn er tot in de verste uithoeken actief. Het grootste deel hiervan is zowel aan- als verkoopcoöperatie en levert ook diensten aan de plattelandsgemeenschap. Die verwevenheid met de lokale politiek maakt het lastig om coöperaties te veranderen. Vaak zijn het dezelfde mensen die de verschillende onderdelen van de coöperatie besturen. De betrokkenheid van de leden reikt vaak niet verder dan dat het ‘de coöperatie van ons dorp’ is. Op papier worden de coöperaties geleid door de boeren zelf, maar vaak weten de leden niet eens dat ze eigenaar zijn en dat ze daarmee ook een stem hebben. Modernisering is kortom hard nodig en daar wil de Ethiopische overheid via haar Federal Cooperative Agency ook aan werken. Dat kan onder meer door te helpen bij het aantrekken van mensen met specialistische kennis en het trainen van boerenleiders, geeft Derebew aan. “Als meer leden inzien wat een coöperatie voor ze kan betekenen, dan weten ze waar ze het voor doen. Alleen dan creëer je betrokkenheid en kan een coöperatie ook kapitaal aantrekken.” Zicht op een betere toekomst, daar gaat het om, en dat is eigenlijk niets anders dan waarvoor de Nederlandse coöperaties ooit werden opgericht.

Brouwgerst

Voorbeelden van coöperaties die het goed doen, zijn er gelukkig steeds meer. Zo is er sinds vorig jaar een coöperatie die een lokale bierbrouwer voorziet van brouwgerst. Deze grondstof werd eerder uit het buitenland aangevoerd, maar het gewas wil in de hoger gelegen delen van Ethiopië prima groeien. Derebew: “Ethiopië heeft een divers klimaat, voldoende water en nog miljoenen hectares ontgonnen land. Ik ben ervan overtuigd dat we op termijn kunnen uitgroeien tot een exporteur van landbouwproducten. Het potentieel van ons land is groot en we nodigen buitenlandse bedrijven – ook de Nederlandse coöperaties – van harte uit om de mogelijkheden samen met ons te ontwikkelen.”