Tijdelijk bouwen

De melkveehouderij is een recycle-sector. Beter nog: de melkveehouderij is een ‘upcycle’-sector. Van mest maken we gras en van gras maken we melk. In recyclen en upcyclen ligt de kracht en toegevoegde waarde van de sector. Daar liggen nog veel ontwikkelingsmogelijkheden. Ook minder voor de hand liggende. Bijvoorbeeld de stal. Hoe recycle je die?
Architect Thomas Rau heeft daar aardige gedachten over. Kijk maar eens op turntoo.com. In zijn filosofie is een gebouw een tijdelijk grondstoffendepot. Je verbruikt niks, je slaat het alleen maar op. De materialen blijven beschikbaar voor toekomstige generaties. Al in de ontwerpfase wordt rekening gehouden met de latere ontmanteling. Er worden vooral natuurlijke en herbruikbare bouwmaterialen gekozen.
Uniek daarbij is dat de grondstoffen eigendom blijven van de leveranciers en de gebruiker alleen betaalt voor de prestatie van het gebouw als geheel. Rau richt zich vooral op de bouw van bedrijfspanden en kantoren. Maar kunnen we met zijn gedachtegoed ook iets in onze sector? Kunnen we een stal ontwerpen als tijdelijk grondstoffendepot?
De boer betaalt voor het gebruik, maar de materialen blijven eigendom van de leveranciers. Scheelt ook aardig in de investeringskosten en financieringslast. Verliest de stal haar functie, dan wil je voor het gebruik ervan niet meer betalen en bel je de leverancier: ‘haal ‘m maar weer op’. Daarmee lossen we ook het probleem op van de lege, versleten en vervallen stallen die het landschap ontsieren. Elke stal wordt een tijdelijk gebouw. Ook aardig als je wilt innoveren. Je ligboxenstal is nog lang niet versleten, maar je bent toe aan een vrijloopstal. Dat kan met dit turntoo-concept wellicht makkelijker.
Bij tijdelijk bouwen zou ook tijdelijk vergunnen kunnen passen. Verliest het gebouw de functie waarvoor het is vergund, dan vervalt de vergunning. Maatschappelijk gezien lijkt me dat winst. Want laten we eerlijk zijn. De meeste stallen zijn geen verfraaiing voor het landschap. Dat is ook niet het doel. Het doel is economisch, efficiënt en dier- en milieuvriendelijk voedsel produceren. Meer niet. Het gebouw is bedoeld om functioneel te zijn. En dat is dan ook de legitimatie voor dat gebouw in het landschap. Niks mis mee. Totdat het gebouw haar oorspronkelijke functie verliest. Dan vervalt de legitimatie en wil de samenleving er van af.
Kortom, kan ‘tijdelijk bouwen’ ons recycle-imago versterken, innovatie faciliteren en onze maatschappelijke toegevoegde waarde vergroten? Misschien moeten we dat als Courage eens gaan verkennen.

Carel de Vries