‘De Poolse appel vindt zijn weg wel’

Michiel van BlommesteinVoor iemand die een week eerder mogelijk 40 procent van zijn omzet heeft zien verdampen is Janusz Kubiak verrassend nuchter. De bestuursvoorzitter van fruitkweekgroep Idealsad (33 telers, 350 hectare in totaal) in Kamienszczyzna in het centrum van Polen moet zelfs lachen als hij de telefoon neerlegt.
‘We worden sinds vorige week constant benaderd door tussenpersonen die zeggen ons in contact te brengen met nieuwe klanten in het Westen’, vertelt Kubiak. ‘Types die de markt niet kennen, maar wel een slaatje proberen te slaan uit de situatie.’
Met die ‘situatie’ doelt hij op het invoerverbod dat Rusland heeft ingesteld voor groente en fruit uit Polen. Dat gebeurde ruim een week eerder dan de Russische boycot voor de hele Europese Unie (EU) die deze week is afgekondigd. De officiële reden is dat Russische inspectiediensten problemen zouden hebben ontdekt met Poolse certificaten, maar iedereen in Polen weet dat de sancties van de EU in reactie op het Oekraïnebeleid van Moskou de werkelijke reden zijn.
Het voornaamste slachtoffer van het Russische embargo is de Poolse appelsector, met een productie van 2,8 miljoen ton in 2013 de grootste van Europa. Qua export is Polen met bijna 1,19 miljoen ton zelfs de grootste ter wereld.
Bijna 60 procent (677.200 ton in 2013) gaat richting Rusland. Van de totale agrarische exportwaarde van Polen naar Rusland maken appels 20 procent deel uit. Volgens het Poolse ministerie van Landbouw kan de schade voor de appelsector alleen al oplopen tot een half miljard euro.
De Poolse fruitsector zag het embargo, dat naast appels geldt voor kersen, nectarines, peren, pruimen en alle soorten kool, al aankomen. Verbazing is er niet, wel verbolgenheid. De Poolse minister van Landbouw, Marek Sawicki, heeft bij de Europese Unie aangeklopt voor extra steun voor de sector.
Tegelijkertijd heeft Sawicki gesuggereerd dat als Rusland geen appels koopt, de Polen maar zelf hun waar moeten opeten. Als iedere Pool 4,5 kilo per jaar meer aan appels verorbert, is de schade eruit. Er komt een mediacampagne waarin de Polen worden opgeroepen meer appels te eten.
Kubiak is daar blij mee. ‘Het is hoe dan ook goed voor de gezondheid’, lacht hij. ‘Als het aanslaat, kan het ons enorm helpen.’ Voor de branche is het echter realistischer, zeker op korte termijn, dat de appels elders worden verkocht. Als alternatieven voor Rusland worden vooral China, Zuidoost-Azië en de Arabische landen genoemd.

Export naar Westen

Het is volgens Kubiak ook onontkoombaar dat hij door het embargo meer zal exporteren naar andere Europese landen. Het maakt alleen voor de prijs uit: het beeld dat vooral appels van mindere kwaliteit naar Rusland worden geëxporteerd, is volgens hem achterhaald.
De nadruk ligt bij de export naar het Oosten weliswaar meer op de Idared en minder op de Gala en Jonagored, ‘maar er is geen enkel kwaliteitsverschil tussen wat naar Rusland en wat naar EU-lidstaten gaat’. Hij verwacht dan ook dat de appelprijs in de hele Europese Unie zal dalen als gevolg van het embargo.
Toch maakt Kubiak zich geen zorgen. Zijn afzet gaat, naar schatting, voor ‘slechts’ 40 procent richting Rusland. Hij wijst erop dat de Russische markt nooit stabiel is geweest. ‘We hebben enkele jaren terug bijvoorbeeld ook al een embargo gehad en konden daar twee jaar lang niets verkopen’, zegt hij.
Dat heeft tot investeringen geleid om de kwaliteit van de appels te verbeteren.
Kubiak verwacht dat dit weer gaat gebeuren. ‘Wellicht dat we Poetin over een paar jaar zullen bedanken.’