Op naar innovaties bij vlas en hennep

De houtpijp is geschikt als duurzame grondstof voor bouwplaten en isolatiemateriaal. ‘Daarin zie ik veel toekomst binnen de opkomende biobased economy. Helaas ligt de bouwwereld op zijn gat en is het lastig om nieuwe initiatieven gefinancierd te krijgen.’
Vlas en hennep zijn kleine gewassen. Het totale areaal aan vlas in Nederland is teruggezakt van 10.000 naar 1.800 hectare. Bij hennep is dat zo’n 1.500 hectare, vooral in het noorden van het land.
‘Inmiddels zit vlas weer in de lift en is het areaal 2.000 hectare, maar als we echt willen innoveren, moet dat verder omhoog’, stelt Van der Zee. ‘Eerst moet er massa komen om de vezelverwerking economisch verantwoord op de wal te krijgen.’
De brancheorganisatie zoekt naar alternatieve financieringsvormen. ‘We willen daarbij alleen in zee gaan met betrouwbare partijen en niet met, oneerbiedig gezegd, subsidiologen met alleen maar wilde ideeën. We willen echte projecten op poten zetten en daarvoor moet je veel contacten leggen.’

Gat in belangenbehartiging

Sinds half mei is Van der Zee voorzitter van de noteringsmarkt in Goes en van de nieuwe Nederlandse organisatie voor de vlas- en hennepbranche. ‘Met de opheffing van het Productschap Akkerbouw viel er een gat in de belangenbehartiging van de sector. Met deze nieuwe vereniging willen we de hele keten vertegenwoordigen, van zaaizaad tot verwerking. Omdat ik wel wat met vlas heb en veel bestuurlijke ervaring, hebben ze mij als voorzitter gevraagd.’
Van der Zee, die een opleiding volgde aan de agrarische hogeschool in Leeuwarden, heeft aan het begin van zijn loopbaan gewerkt voor Wessanen in Wormerveer. ‘Ik heb daar zeven jaar gewerkt in een technisch-commerciële functie in de diervoedersectie, waarvan twee jaar in Frankrijk. Het was een leerzame periode waarin ik met veel mensen te maken kreeg. Op het moment dat Wessanen eind jaren zeventig een andere richting uitging, kreeg ik de mogelijkheid te participeren in het landbouwbedrijf van mijn schoonouders.’
Daar is de ondernemer bestuursfuncties bij gaan doen. Eerst in peuterspeelzalen en scholen, later bij ZLM en ZLTO. ‘Ik heb altijd gezocht naar mogelijkheden om mensen te verbinden. Zo ben ik uiteindelijk ook commissaris geworden bij de Rabobank Terneuzen-Sas van Gent en bij Cosun en Agriver terechtgekomen’, vertelt hij.
‘Ik vind het belangrijk om te beseffen dat je niet alle kennis zelf hoeft te hebben, maar dat het juist goed is om mensen van buiten te halen met kennis van specifieke zaken zoals accountancy, bedrijfswaardering, financiering et cetera’, licht Van der Zee toe.
Bij Cosun heeft de ondernemer bestuurders vanuit grote bedrijven aangetrokken. ‘Deskundige mensen, maar vaak zonder gevoel voor de coöperatieve gedachte. Dat leverde stevige discussies op met uiteindelijk positieve gevolgen.’
In juni is Van der Zee afgetreden als voorzitter van de raad van roezicht van Cosun en als vicevoorzitter van Agriver.

Maatschap

De huidige maatschap van Van der Zee, zijn vrouw, twee zoons en dochter telt ruim 200 hectare. Daarop verbouwt het bedrijf frites- en consumptieaardappelen, Engels raai- en veldbeemdgras, plant- en zaaiuien, suikerbieten, wintertarwe, wortelen en ongeveer 25 hectare vlas.
Het vlas telen de boeren in eigen beheer, in tegenstelling tot ongeveer 75 procent van de Nederlandse vlastelers, die participatiecontracten zijn aangegaan met afnemers. Zaaien doet de maatschap rond half maart en oogsten vanaf half juli. Om de houtpijp los te laten komen van de linnenvezel, te roten, ligt het vlas plat op het land. Het gewas gaat vervolgens in rollen naar verwerkingsbedrijven, die de linnenvezel van houtpijp en zaden scheiden en de componenten verder verwerken.

Veel contacten

Bij zijn bestuurlijke activiteiten heeft Van der Zee goede contacten opgedaan met de provincies Zeeland en Noord-Brabant en de landelijke overheid. Daar heeft de brancheorganisatie voor vlas- en henneptelers nu profijt van.
‘Als nieuwe organisatie hebben we twee successen geboekt: allereerst continuering in 2014 van de verwerkingstoeslag van 270 euro per hectare. Ten tweede dat vlas en hennep in een vroeg stadium zijn aangemerkt als groene gewassen, die samen met vanggewassen en onderzaai een stuk van de vergroeningseis opvangen’, somt de teler op.
In de brancheorganisatie zitten twee vlastelers, een hennepteler, vertegenwoordigers van zaaizaadbedrijven en vlas- en hennepverwerkers. ‘Om sterker te staan werken we intensief samen met vlas- en hennepkwekers in andere landen, met name in Frankrijk en België. We hebben een budget van ongeveer 125.000 euro per jaar. Telers, zaaizaadbedrijven, vlas- en hennepverwerkers en partners en andere belangstellenden betalen een bijdrage’, licht Van der Zee toe.
‘We betalen ongeveer de helft van ons budget voor het lidmaatschap van de CELC, de Europese confederatie voor vlas en hennep. Een van de bestuursleden van onze vereniging, Bart Depourcq van Van de Bilt Zaden en Vlas, is voorzitter van de CELC, die onze belangen binnen Europa behartigt’, vertelt de voorzitter van VlasenHennep.nl.
‘De directeur van onze nieuwe organisatie, David Kasse, beschikt over een zeer groot netwerk en is van grote waarde’, vindt Van der Zee. ‘Samen met hem ga ik graag de uitdaging aan om nieuwe toepassingen voor hennep- en vlasvezels van de grond te krijgen.’