Opvolger hebben is ‘cadeautje’

Ton Duffhues

Roeping

De vader van Henk overleed in 1965 op relatief jonge leeftijd. Dit betekende dat Henk al vroeg in zijn leven met zijn moeder de boerderij deed en een grote verantwoordelijkheid kreeg. ‘Ik voelde het als mijn roeping om met het levenswerk van mijn vader verder te gaan.’ Hij leerde Marijke uit Berlicum kennen, ze trouwden in 1984 en besloten samen op de boerderij verder te gaan. Marijke kwam uit een boerenfamilie en werkte in het ziekenhuis in Den Bosch.
De boerderij behield het gemengde karakter. Marijke bleef in de zorg werken en deed daarnaast de varkens. ‘Ik heb nooit de koeien gemolken, hier niet en ook thuis vroeger niet’, zegt ze. De jaren tachtig en negentig waren geen vetpot: hard werken en net voldoende reserves om calamiteiten op te vangen.
Toch begon het te knagen bij Henk. ‘Door de varkenspest en de andere dierziektes ga je extra nadenken waar je mee bezig bent, of het wel klopt wat je doet. De kwetsbaarheid van het familiebedrijf komt dan echt wel naar voren: je werkt heel hard en verzet bergen werk omdat het je eigen bedrijf is. We hebben toen geleidelijk een omslag gemaakt: geen varkens meer en een omschakeling naar biologische melkveehouderij met vleesverkoop aan huis.’
In diezelfde periode, rond het jaar 2000, ontstond er via Marijke contact met de Pompekliniek in Nijmegen. De vraag was of een van de cliënten als therapie op de boerderij mocht komen werken. Dat werd het begin van de zorgboerderij die de familie vanaf 2005 heeft opgebouwd en waar oudere mensen die licht dementerend zijn of in een sociaal isolement leven dagbesteding krijgen. Momenteel zijn er tien zorgbehoevenden op de boerderij.
Marijke is de spil in dit werk en Henk doet de boerderij. Marijke vergadert veel met andere collega’s en met zorginstellingen om alles ook voor de zorgboerderijen in de toekomst goed geregeld te krijgen.
Henk is bestuurlijk niet zo actief. ‘Besturen van een vereniging is niets voor mij, want dan moet je ‘ja’ tegen ‘nee’ kunnen zeggen.’ Hij zingt in het plaatselijke koor, heeft net de Kennedymars in Someren en de vierdaagse in Nijmegen gelopen. Alsof het niets voorstelt. Zeker, hij is vol overtuiging lid van ZLTO en heeft over het hele land connecties met mensen die ook een duurzame landbouw voorstaan.
De omschakeling naar biologisch en de uitbouw van de zorgtak geven aan waar de passie van Henk en Marijke ligt. Henk vertelt boeiend over zijn ambitie om te werken aan gesloten kringlopen op zijn bedrijf. Hij gebruikt eigen voer en heeft een bosperceel gekocht om via houtproductie de CO2-uitstoot (methaangassen) te compenseren.
De zonnepanelen op het dak van een stal liggen er al langer. Henk vertelt dat veel mensen hem hebben gevraagd of dit een rendabele investering is. Zijn antwoord typeert hem: ‘Stel je jezelf ook die vraag bij de aanschaf van je auto? Met andere woorden: iets wat je echt wilt, mag ook wat geld kosten en hoeft niet meteen rendement op te leveren. Het gaat om de lange termijn.’

Houdbaarheidsdatum

Henk gebruikt nogal eens de term ‘houdbaarheidsdatum’. ‘Op een gegeven moment moet je opnieuw naar de toekomstmogelijkheden van het bedrijf kijken.’ Ook doelt hij op het ondernemer zijn. Het zag er een tijdje naar uit dat Henk en Marijke geen opvolger zouden krijgen, totdat dochter Hanneke zei dat ze boer wilde worden. Ze had jaren aan topsport gedaan en diverse opleidingen gevolgd, zowel richting zorg als landbouw.
Voor Henk en Marijke is het een cadeautje dat Hanneke hen gaat opvolgen. Ze hebben samen nagedacht over de toekomst. Dat is te zien, want de nieuwe stal voor straks tachtig melkkoeien is bijna klaar.
Hanneke: ‘Het is een hele verantwoordelijkheid en uitdaging. Daardoor wordt het wel mijn bedrijf op mijn manier. Dus waarom niet beginnen met een nieuw gebouw.’ Haar vriend heeft volop meegewerkt en als technisch specialist zijn inbreng geleverd.
De eerste periode gaat Hanneke samenwerken met haar ouders. ‘Ik moet me vaak verantwoorden waarom ik iets op een bepaalde manier wil doen. Maar het is wel goed voor mezelf om niet zomaar iets klakkeloos te doen en er echt eerst over na te denken.’
Net als Henk en Marijke destijds na de opvolging weet ook Hanneke nu wat ze anders gaat doen. ‘Ik wil de uitvoering van de zorg uitbesteden en het management eromheen regelen. Op de boerderij met het melkvee wil ik niet veel afwijken van hoe het nu gaat, maar wel meer automatiseren.’
Henk zegt zich voor 100 procent boer te voelen, Marijke definieert zichzelf als zorgboerin en Hanneke zegt zich meer agrarisch ondernemer te voelen dan boerin. ‘Het werk gaat over meer dan omgaan met dieren. Het gaat over boekhouding, de bouw van de stal, de automatisering, de afzet van melk en vlees, et cetera.’