Vergroening is een gemiste kans

Peter Harry MulderVerstedelijking en intensief gebruik van het landschap hebben negatieve gevolgen voor de flora en fauna. Miljoenen mensen hechten waarde aan deze immateriële rijkdom en willen deze ook voor toekomstige generaties veiligstellen. Daarom worden ‘natuurbraakakkers’ met ingang van 2015 als vergroeningscomponent aan het nieuwe GLB toegevoegd.
Een ‘hobby van natuurliefhebbers’ stelt de landbouwlobby, die de 7 procent braakverplichting heeft afgebroken tot globaal 1 procent. Beschamend, want 1 procent is volgens kenners onvoldoende om de natuurdoelstelling te realiseren.
In Nederland wordt elke vierkante meter agrarisch landschap intensief benut. Hierdoor zijn we koploper biodiversiteitsverlies in Europa (NRC Next, 26 juni 2014). Op de Rode Lijst staan heel wat akker- en weidevogels die op het punt staan uit het landschap te verdwijnen. Die vogels zijn signaaldieren: gaat het goed met hen, dan is de natuur beter in balans. Willen vergroeningsmaatregelen effect hebben, dan is minimaal 5 procent natuurbraak nodig.
De nivellering van inkomenssteun naar 390 euro per hectare vormt een pijnpunt. Grote verschillen in inkomenssteun (0 tot 900 euro per hectare) komen voort uit de compensatie voor de halvering van de graanprijs, begin jaren tachtig. Terzijde: inkomenssteun kost de belastingbetaler jaarlijks 60 euro. De brandweer kost ons meer, namelijk 67 euro (Dagblad van het Noorden 3 januari 2014).
Laten we vooropstellen dat boeren het liefst een verdienmodel voorstaan zónder inkomenssteun. Echter, de politiek verbiedt boeren een ‘producentenorganisatie met aanbodmanagement’ op te richten die tegenwicht zou kunnen vormen tegen de enkele grote afnemers.
Aanbodmanagement zou prijsbederf kunnen voorkomen die al ontstaat bij geringe overproductie. De lage prijs heeft de boeren tot verdere intensivering gestimuleerd. De politiek is zo verantwoordelijk voor verdergaande biodiversiteitsafbraak.
De landbouwlobby hanteert twee argumenten tegen braakleggen.
• De EU-voedselproductie zou in gevaar komen. In werkelijkheid is de Nederlandse productie voor de EU- of de wereldbehoefte een druppel op de gloeiende plaat.
• Leuk geprobeerd is ook dat ‘dure’ landbouwgrond niet braak gelegd mag worden. Alsof dat ertoe doet. Duur of goedkoop, braakvergoeding is niet afhankelijk van de grondprijs. Er komt immers niet meer of minder product vanaf.
Het oorspronkelijke GLB-voorstel was een gekoppelde basispremie van 270 euro plus 120 euro vergroeningspremie, bij 7 procent braak. Ook de nu ontkoppelde vergroeningspremie compenseert 7 procent braak leggen.
Het nieuwe GLB koppelt inkomenssteun aan vergroening, echter bij een gelijkblijvend verdienmodel. De machtige landbouwlobby zou de politiek met dit falend beleid moeten confronteren. In plaats daarvan kiest zij voor de gemakkelijkste weg: prediken wat het gros van de achterban graag wil horen: ’Geen braaklegging’.
Dat ik als Veenkoloniale aardappelzetmeelteler een negatieve mening heb over de nivellering van de steun, behoeft geen toelichting. Bij een gelijkblijvend verdienmodel is een bedrijf als het mijne straks niet meer rendabel. Maar dat is voor mij geen reden om mij ook tegen vergroening te keren.
Ik ben het eens met maatschappelijke organisaties die stellen dat het landschap en de (landbouw-)natuur van ons allemaal is. Ook al is het niet je hobby, bij een faire vergoeding mag de boer zich moreel verplicht voelen dat landschap en die natuur te ondersteunen en te bewaren, ook voor generaties na ons.
Zonder medewerking van de landbouw kan dat niet. Een gemiste kans van de landbouwlobby, landbouwsubsidie had in een heel ander daglicht kunnen staan.