Klagen over handelsrelatie betekent het einde ervan

Aan publieke aandacht voor de inkomenspositie van boeren en tuinders is momenteel geen gebrek. We zien de laatste jaren een stroom van voorstellen die agrarische ondernemers moeten helpen in geschillen met hun afnemers. Meest recente voorbeeld is een initiatief van het CDA, dat moet leiden tot onafhankelijk toezicht op oneerlijke handelspraktijken in de voedselsector.
Het veertien pagina’s tellende stuk bevat een scherpe analyse van de problemen waarvoor de primaire sector staat. De vraag is echter of geboden oplossingen soelaas bieden. Gedragscodes, meldpunten, toezichthouders zonder machtsmiddelen; ze blijken keer op keer weinig uit te halen. Als het toezicht van de ACM en de mogelijkheid om geschillen aan de rechter voor te leggen al onvoldoende opleveren, dan mag van vrijblijvende gedragscodes geen wonderen worden verwacht.
De sombere conclusie is dat zelfs de ondernemers die door dergelijke codes en meldpunten worden beschermd, er nauwelijks gebruik van maken. Dat is niet verrassend. Het melden van klachten over het gedrag van een handelsrelatie betekent vrijwel zeker het einde ervan. Een meldpunt brengt het doel – een hoger inkomen – dus niet dichterbij.
De structurele oplossing dient te worden gezocht in het versterken van de marktpositie van de primaire producent. Aan de onderhandelingstafel wordt de strijd geleverd. Daarop dient de inzet te zijn gericht. Aankoopbundeling, onderscheidend productaanbod, inperken van overproductie, samenwerking met de afnemer; daarbij zijn boeren gebaat.
De politiek kan boeren en tuinders een handje helpen door hen op deze punten te stimuleren. Voor symptoombestrijding moeten ze waken. Gedragscodes en meldpunten klinken weliswaar sympathiek, maar op supermarktinkopers maken die weinig indruk.