Ras en behandeling bepalend bij uien

Jorg TönjesHet Uien Informatie en Kennis Centrum (UIKC) presenteerde vorige week de Rassenlijst zaaiuien 2015 samen met de Ui & Peen Manifestatie in Lelystad. Het was de vijfde en laatste keer dat het onderzoek op meerdere locaties en aan zo veel uienrassen werd gedaan. Aan de volgende uienrassenlijst werkt De Groot en Slot niet meer mee en het onderzoek wordt beperkt tot één locatie.
Uientelers hadden houvast aan onafhankelijk rassenonderzoek. Toch kozen ze breder dan de 25 rassen van de lijst. Daarop staan namelijk alleen gele zaaiuien. Bovendien wegen de locatie van het akkerbouwbedrijf, de grondsoort en de markt zwaar voor de telers. Daarom laten zij zich graag informeren over raseigenschappen van uien via verkoop en voorlichting door zaadfirma’s en intermediairs.
De raseigenschappen zijn dus één, maar de andere eigenschappen van het zaad zijn medebepalend voor de rassenkeuze. Onderzoeker Lubbert van den Brink van PPO richt zich vooral op de raseigenschappen. Hij ziet daar verbeteringen in, maar dan niet enkel gericht op opbrengstverhoging. Kwaliteiten als bewaarbaarheid, enkelkernigheid, resistenties en stresstolerantie wegen minstens zo zwaar in een markt waarin onderscheid belangrijk is.
Daarbij komt de laatste jaren voortdurend de boodschap dat kwaliteit een grotere zorg is dan kilo’s. Koprot is slecht voor de exportpositie van Nederland en het advies van alle kanten is om liever een paar kilo’s te missen dan vele tonnen rotte uien te hebben.
Bij de presentaties in het veld blijkt dat er steeds meer vroege rassen met goede bewaarbaarheid komen. De tegenstelling tussen die twee eigenschappen vroegheid en bewaarbaarheid gaan tot het verleden behoren. Dat geldt ook voor rode uien.
De zaadfirma’s houden de telers dit jaar nieuwe rassen voor die volgend jaar terrein gaan winnen, al is het alleen maar omdat er meer zaaizaad beschikbaar komt. Naar een ras als Motion van Syngenta was dit jaar meer vraag dan dat er zaadgoed beschikbaar was.
Dergelijke vraag-aanbodverschillen waren ook aan de orde bij RS 07751481 van Monsanto-dochter Seminis of Hysky van De Groot en Slot. Volgend jaar zal deze laatste leverancier proberen genoeg zaad van het nieuwe ras Hyfive op te bouwen.
Van Motion, een harde ui met een voorkeur voor opdrachtige grond, zal Syngenta volgend seizoen genoeg zaad hebben.
Van de wat latere en hoogproductieve ui Progression wil Syngenta na 2015 een grote maken voor de polders. ‘De verwachtingen zijn hoog, maar het ras is volgend jaar nog niet commercieel’, zegt Johan Bierma van Syngenta. ‘Het ras is goed bewaarbaar. Voor Friesland en Groningen is het te laat.’
Syngenta richt zich eerst op Motion en Medaillon in de verkoop. Medaillon is een voorbeeld van een ui die zich op heel andere eigenschappen onderscheidt. ‘Dit ras doet het bij stress goed’, zegt Bierma. ‘Het wortelstel is sterk, het blad heeft een donkere kleur en hij heeft minder last van puntverbranding.’ Motion bewaart volgens hem het best, op de voet gevolgd door Medaillon.
Seminis brengt de RS 07751481 dit jaar naar voren als vroege bewaarui voor gronden die tot 40 procent afslibbaar zijn. Het zaad van deze ui is ook reeds uitverkocht. Voor zwaardere gronden heeft Seminis de SV 3557 ND. Die is iets vroeger.
Verkoper Lennert van Arenthals en veredelaar Hervé Pilate presenteren ook al het nieuwe ras SV 3700 ND, dat binnen twee jaar commercieel kan zijn. Sterke loofontwikkeling, betere bewaring en goede spruitrust zijn verbeteringen in dit ras.
De andere firma’s sluiten ook aan met betere uien in plaats van enkel kilo’s. Nickerson-Zwaan heeft met de harde ui Paradiso een nieuwkomer op de rassenlijst, Hoza heeft Saskia in onderzoek liggen, een open bestoven en hoogproductieve ui, en De Groot en Slot verwacht met Hysky de markt voor fusariumtolerante rassen te winnen. Gronden met fusarium beperken steeds vaker de teelt.

Zaadteelt en coating

Het andere onderscheid, anders dan ras, zit in wat de zaadfirma kan betekenen voor de teler. Daarbij valt te denken aan primen voor een snelle en gelijkmatige opkomst en aan het leveren van schoon en goed beschermd zaad. Met een verbeterde coating wil Syngenta fusarium en botrytis buiten de deur houden. Bierma: ‘Alle nieuwe zaden van ons zijn met deze coating behandeld.’
Kees Hoogzand van Hoza zegt dat de kwaliteit sterk wordt bepaald door de vermeerdering. Hoza werkt samen met Franse partners aan de vermeerdering op twee locaties aan de Loire. De controle is heel streng. Voor Hoogzand is dat een verkoopargument.
Alle firma’s hebben zo hun strategie om zich te onderscheiden. Wat opvalt is dat nieuwe rassen met betere eigenschappen toch allemaal evenwel op weg zijn naar hogere opbrengsten. Net als bij suikerbieten zullen kwaliteit en resistentie de eerste stappen zijn, maar dan wel gevolgd door hoge productie boven op die raseigenschappen.