Minder fosfaat afzetten door BEX

René LuijmesVanaf 2015 gaat dit veranderen op het bedrijf: de koeien gaan van onbeperkt naar beperkt weiden. Naast de oude ligboxenstal is het grondwerk voor de uitbreiding van de stal in volle gang. De melkveehouder wil volgend jaar 110 koeien gaan melken. Een klein deel van de koeien komt daarbij in de oude stal; de rest wordt gebruikt voor jongvee.
Twee melkrobots gaan dan de koeien melken. Het nieuwe gedeelte wordt uitgevoerd met diepstrooiselboxen, waarin de dikke fractie van de gescheiden mest komt. Nagel huurt voor het scheiden in dikke en dunne fractie een mestscheider.
In verband met vier Natura 2000-gebieden in de omgeving heeft de melkveehouder een NB-wetvergunning aangevraagd. Om aan de eisen te voldoen kocht hij ammoniakrechten. De limiet van de beschikbare hoeveelheid ammoniak van de provincie Gelderland was eerder bereikt.
Door de toenemende intensiviteit van 60 naar 110 koeien gaat Nagel snijmaïs en gras aankopen en de bestaande 4 hectare maïsland omzetten naar grasland. ‘Als de mogelijkheid zich voordoet, willen we er grond bij kopen of huren’, licht hij toe. Een deel van de mest wordt ook nu al afgevoerd. Verder staan al twaalf pinken bij een veehouder om volgend jaar uit te kunnen breiden.
Doel is om een miljoen liter melk te gaan leveren, na het beëindigen van het quotumtijdperk. ‘We hebben er vertrouwen in. We halen er nog niet uit wat erin zit. Maar we weten ons afhankelijk.’

Vlakke melkproductie

Nagel hanteert een beweidingssysteem waarbij de koeien elke dag een ander perceel krijgen. Op de zesde dag keren de koeien terug in het eerste perceel. ‘Zo heb je een vlakke melkproductie’, licht Nagel zijn ‘soort’ standweidesysteem toe. Inscharen van de koeien gebeurt bij 1.700 tot 1.800 kilo droge stof per hectare.
Dit beweidingsseizoen werden de koeien onbeperkt beweid tot augustus. Dit vanwege de overvloedige regen in die maand, die het beweiden op de rivierklei met 60 tot 70 procent afslibbaar niet toeliet. ‘We houden de draagkracht van het grasland elke dag in de gaten.’ Ook zorgt Nagel er zo voor dat de mest voor een deel in de put terechtkomt, zodat er genoeg is om mest te scheiden in december.
De melkkoeien krijgen daarnaast 3 kilo droge stof uit maïs bijgevoerd. Dit aandeel maïs vreten de koeien ook in de winter. Daarnaast bestaat het rantsoen uit 1,2 kilo droge stof aan bierbostel. ‘Dit is niet gunstig voor de hoeveelheid fosfor in het rantsoen.’

Structuur

Daarnaast voeren ze 1 kilo droge stof aan tarwe of aan gerst als krachtvoervervanger, met de voermengwagen. ‘Gerst bij een wat sneller rantsoen en tarwe bij een trager rantsoen.’ Dit product is volgens Nagel wel gunstig voor de hoeveelheid fosfaat. Daarnaast krijgen de melkkoeien af en toe soja bijgevoerd als eiwitaanvulling.
Op dit moment krijgen de koeien ook voor ‘s nachts 8 kilo droge stof aan graskuil erbij. Koolzaadstro wordt indien nodig ook toegevoegd voor de noodzakelijke hoeveelheid structuur in het rantsoen.
Nagel doet mee aan BEX (bedrijfsspecifieke excretie). In 2012 was het fosfor-gehalte van het krachtvoer 5 gram per kilo droge stof en het BEX-voordeel -117 kilo fosfaat. Nagel voerde dat jaar 200 kuub mest af. In 2013 was het fosforgehalte van het krachtvoer 3,5 gram per kilo droge stof en het BEX-voordeel 500 kilo fosfaat. ‘En dit jaar hebben we 500 kuub mest afgevoerd. Dit komt doordat we meer vee hebben.’ De bedrijfsspecifieke excretienormen voor stikstof en fosfaat bleken vorig jaar dus veel gunstiger dan in 2012. Daardoor hoeft Nagel per saldo minder mest af te voeren.
Het verschil in BEX tussen beide jaren werd veroorzaakt door het vrij grote verschil in fosforgehalte van het krachtvoer. Daarnaast bevatten ook het verse gras en de graskuil minder fosfor. Nagel heeft niet de indruk dat dit lagere fosforgehalte problemen oplevert voor de gezondheid van het vee. Dit jaar is het fosforgehalte van het gras weer hoger. Dit is weersafhankelijk.

Laag eiwitgehalte

In 2013 maaide Nagel de eerste snede laat in verband met het koude voorjaar: het leverde 6700 kilo droge stof aan gras op. ‘Met een zeer laag eiwitgehalte’, stelt hij. ‘Mogelijk was dit voordelig. Later maaien is gunstig voor de BEX’, doelt de melkveehouder op het verschil tussen 2012 en 2013. ‘Ook hebben we dat jaar een snede gemist’, doelt hij op de droge zomer die erop volgde. ‘En dit jaar hebben we een snede extra.’
De eerste snede graskuil in 2012 bevatte 123 gram ruw eiwit met 51 procent droge stof; die van 2013 142 gram ruw eiwit met 35 procent droge stof. Nagels streven is om te maaien bij 4 tot 4,5 ton droge stof.
De melkveehouder heeft een hekel aan broei in de kuil. Hij snijdt elke vijf dagen blokken die hij met de voermengwagen verwerkt. Hij dekt de kuil weer af met zandslurven. Het streven is om in te kuilen bij 40 procent droge stof. In 2012 bevatte de eerste snede 51 procent droge stof, in 2013 35 procent en dit jaar 47 procent droge stof en 136 gram ruw eiwit.
Nagel maait met een maaier met kneuzer. De veldperiode bedraagt twee dagen.

Saldo

Het saldo was in 2013 met 29,26 cent ruim 1,6 cent hoger dan dat in 2012. De hogere melkopbrengst komt door de hogere melkprijs. De omzet en aanwas is in 2013 met bijna 3 cent gedaald door het aanhouden van meer jongvee, om volgend jaar snel uit te kunnen breiden. De krachtvoerkosten waren in 2012 6,89 cent per kilo melk. In 2013 waren die hoger: 7,76 cent.
De Gelderse melkveehouder voerde vorig jaar een duurdere, eiwitrijkere brok dan het jaar ervoor, ter compensatie van de lagere hoeveelheid ruw eiwit in de eerste snede kuil. Hij voert het hele jaar van de eerste snede. Ook de veekosten en gewaskosten - de overige toegerekende kosten - waren hoger.