Vertrouwen winnen met vrijwillige kavelruil

Henriët DijkRuilverkaveling gaat over grond, en grond is emotie. ‘In de jaren zestig is in de omgeving wettelijk verkaveld. Er zijn genoeg voorbeelden uit het verleden die laten zien dat een wettelijke ruilverkaveling niet altijd ideaal is. De inzichten van toen zijn achterhaald’, vertelt Jan Reimer, vicevoorzitter van LTO Noord Losser. ‘Er hangt ook een sociaal aspect aan.’
In Losser-Zuid loopt nu nog een wettelijke ruilverkaveling, die zo’n twintig jaar geleden in gang is gezet. Zo’n van bovenaf opgelegde ingreep werkt niet, ziet voorzitter Tine Welman. ‘Het draait om vertrouwen’, stelt zij. ‘Het moet vanuit het gebied, vanuit de grondeigenaren komen. Daar moet de basis van het plan liggen.’

Huiskavels

Over de gang van zaken in Losser-Zuid krijgt de Twentse afdeling de handen van de achterban niet op elkaar. ‘Er zijn altijd bedrijven die er wel beter van worden. Maar dat daar het aantal grotere huiskavels van 48 naar 56 procent is gegaan, vind ik te weinig’, zegt Reimer.
Welman vult aan: ‘Als bestuur hebben we er ontzettend veel tijd en energie in gestoken. Bij een wettelijke ruilverkaveling heb je wel je inbreng en je invloed. Maar hoe de indeling en toedeling uiteindelijk verloopt, daar heb je maar genoegen mee te nemen.’
Het bestuur van LTO Noord Losser heeft besloten om het heft in eigen handen te nemen voor Losser-Noord en een vrijwillige ruilverkaveling op te zetten. ‘We zagen dat de wettelijke ruilverkaveling niet opschoot en ontzettend veel geld kost. Bovendien geeft het veel negatieve effecten, want uiteindelijk beslist een ander over jouw grond’, vertelt Reimer.
Zowel hij als Welman stellen ook dat de tijdgeest veranderd is. Boeren kijken anders tegen ruilverkaveling aan dan vroeger. ‘Met vrijwillige kavelruil kun je meer vertrouwen winnen van grondeigenaren. Je kunt de wensen beter in beeld brengen. Je kunt niet anders dan door samenwerking alles goed invullen’, stelt Welman.
De eerste stap van het bestuur begon ruim twee jaar terug met het uitnodigen van Gerrit Tuten van LTO Noord Salland om te horen over hun ervaringen met vrijwillige kavelruil. Deze zijn erg positief.

Quickscan

Op advies van LTO-beleidsadviseur Hille Kraak volgde er een quickscan. ‘Samen met het Kadaster is er gekeken naar de mogelijkheden. Kan er genoeg geruild worden om het zinvol te maken?’ zegt Kraak. De conclusie is ‘ja’.
‘Met vrijwillige kavelruil kunnen we problemen oplossen. Niet alleen kunnen we zo de huiskavels behouden of groter krijgen, ook kunnen we de claims die in het gebied liggen aanpakken’, zegt Reimer.
De leden staan positief tegenover de plannen. Er heeft een topoverleg plaatsgevonden waar LTO, Staatsbosbeheer, waterschap, Natuurmonumenten, provincie en gemeente bij betrokken waren. ‘Zij staan unaniem achter deze aanpak, mits het hele gebied wordt meegenomen’, aldus Reimer. Vanuit het coördinatiepunt kavelruil Overijssel komen complimenten.

Wachtkamer

Ondanks al deze goede voorbereidingen en gesprekken die al gaande zijn, zit het plan op provinciaal niveau nog in de wachtkamer.
De provincie wil dat het onder het natuur- en landbouwakkoord ‘Samen werkt het beter’ valt.
‘Zij moeten er een klap op geven’, zeggen Welman en Reimer.
‘Met ‘Samen werkt het beter’ wil de provincie initiatief vanuit het gebied belonen. Maar nu geeft het een remming, terwijl je juist een versnelling zou verwachten’, zegt beleidsadviseur Kraak.

Energie

Welman en Reimer willen niets liever dan aan de slag gaan. ‘We komen iedere veertien dagen bij elkaar, extra boven de reguliere bestuursvergaderingen. Dat is niet erg, maar dat je nu niks kan, dat frustreert’, geeft Welman aan.
‘Dat je ontzettend veel bezig bent voor de landbouw, al die energie die je erin steekt, dat komt toch niet altijd over op leden’, meent Reimer.
Hardop denkend overwegen de bestuursleden nu om hun plan bij ‘Samen werkt het beter’ toe te gaan lichten. ‘Anders heb ik nog wel een ander idee’, zegt Welman strijdvaardig.