Landbouw op netvlies door archeologie

Henriët DijkDat gemeenten archeologiebeleid opstellen, vloeit voort uit de in 2007 aangenomen wet op de archeologische monumentenzorg. De gemeenten Marum, Leek, Zuidhorn en Grootegast schakelen hiervoor gezamenlijk adviesbureau Vestigia in.
‘Wij hebben goed contact met gemeentebesturen en ambtenaren. Insteek bij hen is altijd dat ze rekening houden met de landbouwbelangen. De voorstellen in het Vestigia-rapport waren tegenstrijdig met wat gezegd werd’, stelt Hulshoff. Voor hem en Wahle is duidelijk dat het rapport vanachter het bureau is opgesteld. Bij de gemeente Leek, die de kar in dit proces trekt, schrikken ze van de reactie van LTO Noord.
Over de kaart met archeologische verwachtingswaarden per gebied is geen discussie. Over de bijbehorende regels wel. Die zijn samen te vatten met ‘voor archeologie maximale en voor landbouw minimale bescherming’.
De pijn zit hem vooral in de vrijstellingsdiepte, die bij cultuurgrond en bij bouwactiviteiten op 40 centimeter staat. Wie dieper wil, moet archeologisch onderzoek laten verrichten. Dankzij de inzet van Hulshoff, Wahle en de gemeente Marum is dit verbeterd. Nu geldt er een vrijstellingsdiepte op cultuurgrond op 50 centimeter. Voor bouwblokken vervalt de vrijstellingsdiepte. Daarbij zijn de grenzen van de vrijstellingsoppervlakten ruim. Het gros van de boeren in Marum kan met deze regels uit de voeten.

Compliment

‘Eigenlijk ben ik dit nog niet eerder tegen gekomen, zo goed als het nu is voor de landbouw’, vertelt Wahle. ‘Daarvoor verdient de gemeente Marum een compliment. Zij maakten een evenwichtige en goede afweging tussen de archeologische en agrarische belangen.’
Naar aanleiding van het Vestigia-rapport stuurt LTO Noord een reactie naar alle vier de gemeenten. Marum begint als eerste met een planologische procedure. Hulshoff en Wahle gaan met deze gemeente om tafel, waarna er vele overleggen, mails en telefoontjes volgen. ‘Het Vestigia-rapport was mooi, maar miste realiteitszin’, vertelt Hulshoff. ‘Er was bijvoorbeeld geen agrarische verstoringskaart overheen gelegd. Zo staat er op mijn land een stuk ingetekend met een hoge verwachtingswaarde. Daar lag ooit een verhoging, maar die is allang weg en mijn vader heeft het al eens diep laten ploegen tot een meter.’
‘In het voortraject zijn we drie van de vier punten overeengekomen. Toch hebben we een formele zienswijze ingediend omdat je anders geen recht van spreken hebt bij een eventueel beroep bij de Raad van State, mocht dat toch nodig zijn’, vertelt Wahle. ‘De andere drie gemeenten kijken ook naar Marum. Zuidhorn heeft Marum al gekopieerd’, aldus Hulshoff.
Op één punt worden LTO Noord Zuidelijk Westerkwartier en Marum het - in eerste instantie - niet eens. Namelijk of drainage nu onder normaal onderhoud en/of exploitatie valt. Als de gemeente denkt van niet, dan zou dit vergunningsplichtig worden. ‘Het hoofd ruimtelijke ordening van Marum stelde dat hij het normaal onderhoud vindt. Maar morgen zit daar misschien een ander. Wij zeiden dat we daar nooit discussie over willen hebben. Stel, iemand vindt op een rand van een drainagesleuf een pijpje. En diegene denkt ‘hé, moet hier geen vergunning voor worden aangevraagd?’ Wie heeft er dan gelijk? Voor dat soort situaties zijn we bang’, vertelt Hulshoff. Hij spreekt hierover in bij de gemeenteraad, waarna het tot een oplossing komt.

Kostenposten

Naast de potentieel grote beperkingen op het dagelijkse werk in het oorspronkelijke rapport wijst Wahle ook op de mogelijke kostenposten. ‘Je bent zo duizend euro kwijt voor een aanlegvergunning en archeologisch vooronderzoek.’ Het gaat toch om een gebied dat samen twintig procent van de oppervlakte van provincie Groningen beslaat.
‘Als LTO Noord ben je juist hiervoor. Een individuele ondernemer komt hier pas achter als hij aan de slag gaat met drainage’, meent Hulshoff. ‘Als wij niks hadden gedaan, dan zat je hier tien jaar aan vast. En zie het er dan maar eens af te krijgen’, aldus Wahle.