Zes gebiedscollectieven Oost-Nederland

Berrie Klein SworminkDe overheid wil het agrarisch natuurbeheer op een nieuwe leest schoeien. Individuele subsidieaanvragen door boeren voor agrarisch natuurbeheer zijn vanaf 2016 niet meer mogelijk. Provincies verstrekken alleen nog subsidie aan gebiedscollectieven. Een gebiedscollectief maakt op zijn beurt afspraken met individuele boeren over agrarisch natuurbeheer en bijbehorende vergoedingen.
De provincie bepaalt niet meer tot in detail wat de mogelijkheden zijn voor een gebied, maar legt op hoofdlijnen vast welke natuurdoelen ze wil bereiken.
‘We verwachten dat we met de nieuwe aanpak tot betere resultaten van agrarisch natuurbeheer kunnen komen’, zegt Jos Roemaat. Als voorzitter van Natuurlijk Platteland Oost (NPO), de koepel van agrarische natuurverenigingen in Oost-Nederland, is hij nauw betrokken bij het ontstaan van de gebiedscollectieven.

Spannend proces

‘Het is een spannend proces met veel tijdsdruk en onduidelijkheid over het beschikbare budget’, stelt Roemaat. ‘Ook lopen we voortdurend tegen nieuwe vragen aan. Bijvoorbeeld: Wat zijn de gevolgen van agrarisch natuurbeheer voor de vergunningverlening van bedrijven? En hoe zit het de mestplaatsingsruimte op gronden waar boeren agrarisch natuurbeheer doen? Voor alle betrokkenen is het wennen om het agrarisch natuurbeheer over een andere boeg te gooien.’
Roemaat ervaart dat de provincies moeite hebben met hun nieuwe rol waarbij ze niet meer exact kunnen voorschrijven hoe het beheer in een bepaald gebied eruit moet zien.
In Gelderland en Overijssel zijn de agrarische natuurverenigingen (ANV’s) vorig jaar met elkaar in gesprek gegaan over de vorming van collectieven. In beide provincies ontstaan er drie. In Overijssel gaat het om Collectief Noordwest-Overijssel (vier ANV’s), Collectief Midden-Overijssel (acht ANV’s) en Collectief Noordoost-Twente. Het laatste collectief is niet ontstaan uit een ANV.
In Gelderland vormt Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA) waarin zes ANV’s samenwerken, zich om tot een gebiedscollectief. Op de Veluwe ontstaat het Veluwe Collectief (vier ANV’s). Ook de zes ANV’s in het Rivierengebied maken samen een collectief.
Vrijwel alle collectieven verkeren nog in een oprichtingsfase. Wel zijn in de meeste gebieden de belangrijkste afspraken gemaakt en is onder meer duidelijk wie zitting nemen in het bestuur van een collectief. Eind dit jaar moeten de collectieven formeel zijn gevormd, omdat in januari de certificering van de collectieven van start gaat.

Kansenkaart

Ondertussen maken de collectieven een kansenkaart. Dat is een kaart voor het werkgebied waarop komt te staan in welke gebiedjes volgens het collectief een contract voor agrarisch natuurbeheer moet worden gesloten. ‘De bedoeling is om straks het budget voor agrarisch natuurbeheer gericht in te zetten. Dus niet overal een beetje, maar juist daar waar de kansen liggen om daadwerkelijk natuurresultaat te boeken voor de soorten die in overleg met de provincie zijn afgesproken’, legt Roemaat uit.
De kansenkaart is een belangrijk ingrediënt voor het Natuurbeheerplan 2016 van de provincies. Zowel Gelderland als Overijssel wil het ontwerp-Natuurbeheerplan in december 2014 vaststellen.
Roemaat constateert dat ANV’s soms worstelen met het maken van de kansenkaart. ‘Ook dat is het gevolg van een nieuwe rolverdeling. ANV’s moeten aan hun achterban uitleggen waarom ze in sommige gebieden wel een contract willen afsluiten en in andere niet. Dat is niet altijd een prettige boodschap.’
Half november beginnen de collectieven met het peilen van de belangstelling voor het afsluiten van beheerscontracten vanaf 2016 in hun werkgebied om in april 2015 een definitieve gebiedsaanvraag in te dienen bij de provincie. Deze gebiedsofferte moet leiden tot een contract van zes jaar tussen de overheid en het collectief.