Onheil nadert voor het Volkerak-Zoommeer

Wil Borm en Cor HuijgensVerzilting is indertijd opgenomen in de ontwerp-rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer, met de bedoeling om op goedkope wijze blauwalgen te bestrijden. Deze visie is echter gebaseerd op een verkenning uit 2002 en 2003.
Door vermindering van fosfaat en nitraat is de waterkwaliteit inmiddels sterk verbeterd. Blauwalgen zijn vrijwel verdwenen en de natuur ontwikkelt zich in de goede richting. De noodzaak tot verzilting is dan ook volledig van de baan.
Men heeft zich echter zo sterk op het verzilten gericht dat we haast zouden vergeten dat niet de zoute, maar de zoete en getijloze variant de voorkeur heeft van het ontwerp-MER Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer.
Het Markiezaat, een belangrijk natuurgebied aan het Zoommeer, wordt beheerd door het Brabants Landschap en ontwikkelt zich tot een duurzaam natuurgebied. Jaarlijks strijken er honderdduizenden trekvogels neer. Het broedvogelaantal neemt zienderogen toe, en sinds 2013 tonen zelfs kraanvogels belangstelling voor het natuurgebied.
Natuurbeschermers en biologen zouden een gat in de lucht moeten springen om die ontwikkeling, maar nu blijven ze nog muisstil. Ze lijken verstrikt in de plannen voor de Grevelingen en het Volkerak-Zoommeer. Die zijn echter gebouwd op luchtkastelen en vernietigen ook de prille kraanvogelbiotoop.
De geraamde kosten van verzilting zijn inmiddels gestegen van 250 miljoen gestegen naar 350 miljoen euro, een bedrag waarvan overigens pas een derde is toegezegd. En bij deze kosten blijft het niet, want de voorzieningen en de oeverbescherming zijn niet berekend op getij en de vaargeulen moeten uitgebaggerd worden. En hoe zit het met de doorvaarhoogte bij de bruggen?
Tal van zoetwatermaatregelen zijn na de verzilting nodig om het voorzieningenniveau op een minimaal peil te houden. Zeeuwse eilanden moeten aan het zoetwaterinfuus worden gelegd, om droogte en verzilting enigszins te voorkomen.
Een getijloze en zoete Schelde-Rijnverbinding is een verworven zekerheid van de Deltawerken. Als dit gaat veranderen, zullen vanuit de havenbedrijven en scheepvaart schadeclaims volgen. Ook van waterschappen, landbouw en industrie zijn claims te verwachten, en de repeterende schade voor toerisme, visserij en schelpdierkweek wordt enorm.
Bijna een halve eeuw na de Deltawerken, nu de natuur hier een nieuw evenwicht nadert, gaat door de voorgenomen verzilting het hele milieu eraan. Ongetwijfeld zal ook de natuurbescherming bij de overheid aankloppen voor de ontstane schade en de reeds gemaakte kosten.
Nu is het Volkerak-Zoommeer ook nog eens aangewezen als eerste noodberging. Deze te kleine en kwetsbare noodberging gaat nooit goed functioneren en veroorzaakt bij elk gebruik een milieuramp. Zoet water wordt immers in een zout milieu geborgen. Het ecosysteem zal afsterven en de stank van dode vis is dan niet te harden.
Het belangrijkste natuurdoel van het Nationaal Waterplan is estuariene dynamiek. Men suggereert deze doelstelling door zout en getij in het Volkerak-Zoommeer binnen te halen, maar van enig toekomstperspectief naar een estuarium is hier geen sprake. Er blijft immers een harde grens tussen zout en zoet bij de Volkerak-sluizen.
De doorlaat van de stormvloedkering was al bij aanleg onvoldoende voor een stabiel milieu in het resterende Oosterscheldebekken. Het zal dan haast onmogelijk blijken om ook nog eens op het Volkerak-Zoommeer (beperkt) getij te realiseren via een doorlaat in de Philipsdam. Een landinwaarts uitstervend stukje zeegatdynamiek voegt niets toe aan natuurwaarden. Het is niet te verklaren waarom het Deltaprogramma kiest voor een volkome zinloze inrichting, in plaats van te gaan voor een integrale oplossing met de Zuidwestelijke Delta als één estuarium.
De loze plannen voor het Volkerak-Zoommeer verhogen het risico dat verzilting doordringt tot in het Brabantse land, vergroten de wateronveiligheid en veroorzaken onvoorspelbare milieuwisselingen. Erger kun je het niet maken.