Verder met resultaten van Gezond Zand

Het project Gezond Zand is vanaf oktober 2012 uitgevoerd in het gebied Haarloseveld en Olden Eibergen en ontstond omdat verschillende zaken opeens samenvielen. ‘Boeren en burgers in het gebied hadden in de periode voor de start van het project stichting Marke Haarloseveld Olden Eibergen en omstreken opgericht’, vertelt secretaris Henk Leever, een van de aangesloten burgers.
‘Samen wilden we het gebied verduurzamen, zelfvoorzienend worden op energiegebied en iets doen met de aanwezige biomassa in het gebied. Soms leven er in een gebied bij mensen opeens dezelfde gedachten. Dan is het kunst om dat om te bouwen tot iets concreets.’
De boeren in de streek hadden nog andere zorgen. ‘De grond bestaat hier voornamelijk uit schrale zandgrond’, zegt Stokkers. ‘Door het aanscherpen van de mestnormen, de eenzijdige maïsteelt en de daardoor dalende organische stofgehalten werd de bodem steeds schraler. Dat betekent drogere grond, dichtslaan van de grond en lastiger bewerkbare grond. Zo kom je dus in een negatieve spiraal waarbij we met extra gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest probeerden nog wat te compenseren.’

Vitens

Ook Vitens kwam om de hoek kijken. Het waterbedrijf beheert twee relatief ondiep gelegen waterwingebieden in het gebied en maakte zich zorgen over de uitspoeling van nutriënten naar het grondwater omdat de uitgeputte grond zijn bufferwerking verloor.
‘Dan komt opeens alles bij elkaar’, stelt Leever. ‘Vitens wilde meedenken met de boeren om iets te doen om het organisch stofgehalte in de bodem op te krikken en wilde daar wel in investeren. Provincie Gelderland en het ministerie van Economische Zaken wilden daar ook aan bijdragen. Zo ontstond het project Gezond Zand.’

Inspiratie

Doel van het project was boeren, voornamelijk melkveehouders, zo veel mogelijk kennis beschikbaar te stellen vanuit de wetenschap en experts van Wageningen UR, Alterra en het Louis Bolk Instituut, proefboerderij De Marke en PPO. Tegelijkertijd wilde de stichting de experts voeden met de vragen en beperkingen vanuit de dagelijkse praktijk.
Met inleidingen, zitdagen, praktijkmiddagen, berekeningen van organische stofbalansen en excursies keken de boeren vanuit verschillende invalshoeken naar bodem, organische stof, agrarische bedrijfsvoering en grondwater. ‘Heel stimulerend’, vindt Stokkers. ‘We hebben veel geleerd en het heeft echt voor een omslag in het denken gezorgd. Ik heb van veel boeren gehoord dat ze na een excursie of bijeenkomst weer vol inspiratie thuiskwamen.’ Projectleider was Willem Rienks van ROM3D, die in de regio ook al bezig was met een energieproject.

Praktijkproeven

Vanuit Gezond Zand is inmiddels een aanvraag gedaan om ook praktijkproeven te doen met het verbeteren van het organisch stofgehalte in de bodem. Vitens en provincie Gelderland honoreerden die aanvraag. Er is nu een jaar geëxperimenteerd in het kader van het vervolgproject Bodemrijk.
Zo hebben veel boeren al positieve ervaringen opgedaan met grasonderzaai in maïs. Daarnaast zijn er veehouders die rundveemest scheiden en de dikke fractie op het maïsland brengen. Voor dat doel schafte stichting Haarloseveld en Olden Eibergen een eigen mestscheider aan die nu rouleert onder de deelnemers aan het project Bodemrijk.
Verder wordt er gekeken hoe de biomassa uit het gebied is in te zetten om de bodemstructuur te verbeteren. ‘We denken dan aan slootmaaisel, bermafval en andere reststromen’, zegt Rienks. ‘Ook de mest van een geitenbedrijf in de buurt wordt ingezet om te zien of je daarmee de bodem kunt verbeteren.’
Het idee is dat biomassa uit de streek ook weer voor het eigen gebied wordt benut. Eenvoudig is het niet, stelt de projectleider. ‘Je hebt met een woud aan regels te maken voor je biomassa ook echt kunt gebruiken. We werken ook samen met waterschap Rijn en IJssel om te kijken wat er wel mogelijk is.’
Daarnaast is er aandacht voor de meest optimale vruchtwisseling tussen maïs en gras.

Humuszuur

Nieuw is de toepassing van humuszuur. Dat is een verzamelnaam van organische stoffen die uiteindelijk vrijkomen door langzame afbraak van de veenbodem en zorgen voor de gelige kleur van het grondwater in dat gebied. Na het ontkleuren van grondwater om zo helder drinkwater te krijgen ontstaat een reststroom die volgens Vitens is te gebruiken als bodemverbeteraar.
Humuszuur is niet per definitie zuur, maar is volgens het waterbedrijf te gebruiken als een ‘regelaar’ van de bodem, doordat het de eigenschap heeft om mineralen en voedingsstoffen in de bodem vast te houden en af te geven wanneer dat nodig is. In Haarlo zijn er dit jaar proeven mee gedaan in maïsland, in de graanteelt en in grasland.
Stokkers was een van de boeren die meedeed aan een proef. ‘Je ziet in de stroken gras waar humuszuur is toegediend, dat het gewas beter is beworteld. Maar het is nog heel erg zoeken naar de juiste dosering en toepassing. Ook zijn we benieuwd wat het effect is als je het meerdere jaren toedient.’

Voortgang

Het project Bodemrijk gaat vijf jaar duren. Alterra en Vitens gaan zorgen voor de monitoring. Al te veel publiciteit voor het project wil de stichting niet. ‘We willen het graag kleinschalig houden, passend bij de doelstelling van de stichting’, stelt Leever. In 2018 is de financiering voor het project op. ‘Maar echt verbetering van het organisch stofgehalte in de bodem zie je pas na tien jaar’, zegt Stokkers. ‘Het afbreken daarvan kan in een paar jaar, het opbouwen is een kwestie van zeer lange adem.’ Zorgen over de voortgang van het project na 2018 heeft Stokkers echter niet. ‘Wij zijn hier inmiddels zo doordrongen van het belang van de maatregelen dat we als boeren zelf gewoon verdergaan.’

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zaterdag
    14° / 8°
    20 %
  • Zondag
    15° / 4°
    20 %
  • Maandag
    11° / 8°
    95 %
Meer weer