Mozambique is geen land voor softies

Het slachtkippenbedrijf produceert 70.000 kuikens per week, waarvan 30 procent direct wordt verkocht en 70 procent naar zo’n 180 Mozambikaanse outgrowers gaat. Na vijf weken keren de kippen terug en worden geslacht, verpakt en ingevroren. Ook produceert het bedrijf kippenvoer en weet te concurreren met de uit Zuid-Afrika afkomstige kip door het gunstige klimaat voor soja en maïs.

Sterk groeiende economie

‘In Mozambique ligt een waanzinnig agrarisch potentieel’, stelt Jan Huesken van de Nederlandse ambassade in hoofdstad Maputo. De voormalig Portugese kolonie behoort inmiddels tot de 25 sterkst groeiende economieën ter wereld. Het land heeft rond de 36 miljoen hectare vruchtbaar land, waarvan maar 8 miljoen hectare momenteel is gecultiveerd. Dankzij haar vele rivieren is er voldoende water voor irrigatie. En volgens de ambassade liggen er voor Nederlandse ondernemers kansen in aardappelen, tuinbouw, visteelt, pluimvee en zuivel.
‘Ook wij liften mee op de economische groei’, bevestigt Van der Kooij. Hij vertelt hoe Novos Horizontes via tussenhandelaren levert aan supermarkten, restaurants, hotels en zelfs de mijnbedrijven. ‘De groeiende middenklasse heeft niet langer zin om ’s avonds na het werk nog een kip te slachten’, lacht de in Nigeria geboren Nederlander.

Hoofdpijndossier

Hoewel het werken in Mozambique en met de Mozambikanen Van der Kooij voldoening geeft, benadrukt hij dat ondernemen in het Portugeestalige land niet gemakkelijk is.
‘Je hebt een taalbarrière en krijgt gerust twee keer per jaar malaria. En vanwege onbetrouwbare elektriciteit hebben we twee kostbare dieselgeneratoren moeten aanschaffen’, vertelt hij. Gebrek aan infrastructuur is een ander hoofdpijndossier. Veel wegen zijn nog niet geasfalteerd.
Corruptie en bureaucratische rompslomp steken er bij alle buitenlandse ondernemers qua frustraties echter met kop en schouders bovenuit. ‘Zo duurde het maanden voordat de haven een van onze containers vrijgaf’, geeft Van der Kooij aan.
Aardappelboer Monty Hunter vertelt hoe ambtenaren van lokale departementen vaak onverwachts langskomen om voor de meest absurde zaken boetes van soms duizenden dollars op te leggen om zo aan hun jaarlijkse target te komen.
Volgens de Nederlandse ambassade en Wageningen UR liggen er in Mozambique ook kansen voor (poot)aardappelen. Zo is de aardappelproductie sinds 1980 verdubbeld, maar ligt de productie per hectare nog laag door slechte kwaliteit pootgoed.
Ook wordt nu nog meer dan 50 procent van de 256.000 ton consumentenaardappelen in Mozambique geïmporteerd, voornamelijk vanuit Zuid-Afrika. En de steenkool- en gasbedrijven zullen waarschijnlijk voor een toenemende vraag zorgen.
Hunter teelt in nauwe samenwerking met HZPC Holland sinds twee jaar aardappelen en is in Mozambique de enige distributeur van de Nederlandse wereldleider in pootgoed. Hij bevestigt met enige terughoudendheid dat er kansen zijn.
De Zimbabwaan, die zijn aardappelen via tussenhandelaren aan de plaatselijke markten verkoopt, benadrukt echter dat de aardappelmarkt in Mozambique met een productie van 200.000 ton per jaar nog zeer klein is. ‘Het gros van de Mozambikanen is simpelweg nog te arm om aardappelen te kunnen kopen.’
Door het subtropische klimaat in Mozambique heeft Hunter veel last van ziektes. De opbrengsten liggen met 35 ton per hectare op ongeveer de helft van de productie van Zuid-Afrikaanse telers.

Nauwelijks dammen

‘Geïnteresseerde boeren moeten in hun achterhoofd houden dat Mozambique veel rivieren heeft, maar dat er nauwelijks nog dammen zijn’, zegt de van oorsprong Zimbabwaanse boer Kevin Gifford. ‘Hierdoor moet voor irrigatie flink worden gepompt. Op veel plekken is er geen elektriciteit en ben je aangewezen op kostbare diesel.’
Ook zouden rivieren in Manica door illegale goudzoekers ernstig zijn vervuild met kwik. ‘Een Zimbabwaanse bananenboer hier 40 kilometer vandaan moest daarom zijn hele irrigatiesysteem verplaatsen’, verzucht Gifford. ‘Mozambique is geen land voor softies.’