Orde op zaken bij zonnebloemtelers

Flynth is een van de Nederlandse partners van Agriterra die ondernemingen begeleidt op het gebied van financiën en organisatie. Nadat een collega van Smits enthousiast terugkwam van een adviesreis voor Agriterra, besloot ze zelf te solliciteren. ‘‘Affiniteit met de sector heb ik altijd al gehad, de samenwerking met boeren vind ik vooral erg leuk. Van beleid naar een praktische invulling, dat is voor mij de uitdaging.’’ Smits bezocht samen met een oliezaaddeskundige de zonnebloemtelerscoöperatie om op zowel bestuursniveau als productieniveau te kunnen adviseren.

Onmogelijke opbrengsten

Het grootste struikelblok bleek het gebrek aan overzicht te zijn. ‘‘In de praktijk blijken de hoeveelheid land en de opbrengst lastig in te schatten. De telers leveren de zonnebloemzaden in zakken en soms zelfs per emmer zonder dat de coöperatie deze weegt. Dat maakt de voorraad ingekochte zaden en daarmee de planning van de productie heel onoverzichtelijk’’, vertelt Smits. De cijfers die de coöperatie op papier had staan, bleken lastig te interpreteren. ‘‘De genoteerde opbrengsten per hectare leken in geen verhouding te staan met de totale opbrengsten. Op papier zouden de opbrengsten bijna onmogelijk, zo hoog zijn.’’

Cash gaat voor coöperatief boeren

De Tanzaniaanse zonnebloemtelers beseffen nog niet altijd wat het coöperatief boeren voor hen kan betekenen. ‘‘Het coöperatieve-gevoel is er nog niet helemaal. Ze laten cash geld van een lokale opkoper toch vaak voorgaan op levering aan de coöperatie. Hierin moet echt nog een omslag in denken komen, ze zijn tenslotte ook zelf eigenaar van de coöperatie’’, vertelt Smits na de gevoerde gesprekken met de telers en bestuurders.

Uitbreiden zonder te

Dat de coöperatie ambities had, was duidelijk, maar hoe deze te bereiken nog niet. ‘‘Wat willen de leden en bestuurders van de coöperatie, hoe zien zij de komende jaren? Dat is wat we helder wilden krijgen’’, stelt Smits. Het uitbreiden van de verwerkingscapaciteit kwam direct naar voren. Het bestuur dacht na over de aanschaf van een extra oliepers om meer zaden te kunnen verwerken en daarmee dus ook de winst te vergroten. ‘‘Investeren bleek nog helemaal niet nodig voor extra capaciteit’’, stelt Smits. ‘‘Een groot deel van de dag staat de huidige pers stil. Door bijvoorbeeld in shifts te gaan werken, kan de verwerking zeker nog verdubbeld worden.’’

Een zonnige toekomst

‘‘Uiteindelijk hebben wij de verwachte resultaten berekend bij het werken in één, twee of drie shifts. De rentabiliteit van de coöperatie kan zeker toenemen.’’ Inmiddels is er een manager aangesteld die de gang van zaken binnen de coöperatie gaat regelen. ‘‘Nu moeten ze met nieuwe kennis en inzichten zelf gaan ondernemen. Terug naar de basis met een goed voorraadbeheer en een centrale aansturing. Bij de jongere generatie zie je dat ze gelijk super enthousiast zijn. Zij zien de langetermijn-ontwikkeling van de coöperatie nu een stuk zonniger in.’’