Schuiven met stip aan verduurzamingshorizon

Jan van LiereNederland hoort bij rijkste landen ter wereld en kent een hoge levenskwaliteit. Nederlanders zijn over het algemeen dan ook tevreden over hun materiële en sociale omstandigheden. Ze waarderen hun leven met een gemiddeld rapportcijfer van bijna een 8.
Dat cijfer staat in de deze week verschenen Monitor Duurzaam Nederland 2014, opgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek, het Centraal Planbureau, het Planbureau voor de Leefomgeving en het Sociaal en Cultureel Planbureau. De kennis van die instituten is gebundeld om een compleet beeld te schetsen van de duurzame ontwikkeling van Nederland en van de uitdagingen voor de toekomst.
De grote lijn in het rapport is dat in de afgelopen dertig jaar veel milieuproblemen zijn aangepakt en dat de milieudruk aanzienlijk is verminderd. Dat leidde tot een betere kwaliteit van bodem, water en lucht. De biodiversiteit gaat in het algemeen niet verder achteruit en toont op onderdelen verbetering.
Bij de beoordeling van wat gebeurd is, klinkt waardering voor de agrarische sector. Zo wordt erkend dat de landbouw de omvang van het stikstof- en fosfaatoverschot fors heeft weten te verkleinen. Tussen 1990 en 2010 daalde het stikstofoverschot met 45 procent en het fosfaatoverschot met ongeveer 80 procent.
Het mooie resultaat betekent niet dat de verduurzaming op een lager pitje gezet kan worden. Want de monitor stelt ook vast de kwaliteit van bodem en water in Nederland, naar Europese maatstaven, niet goed kan worden genoemd. Het moet nog aanmerkelijk beter.
Zo zijn in de landbouw, ondanks de goede ontwikkelingen, de overschotten van stikstof en fosfaat nog steeds te hoog om aan de beleidsdoelen te voldoen. Voor boeren en tuinders is dat geen nieuws, de voortdurende aanscherpingen van bemestingsnormen drukt hen dagelijks met de neus op deze feiten.
Ook op het gebied van de biodiversiteit is er werk aan de winkel. De achteruitgang van weidevogels gaat bijvoorbeeld nog steeds door.
De schrijvers van de Monitor Duurzaam Nederland 2014 raden dringend aan om voor de langere termijn, bijvoorbeeld tot 2050, verduurzamingsdoelen vast te stellen. Dat is een element waar ook de agrarische sector over kan nadenken. Er zijn veel activiteiten om de komende jaren verdere slagen te maken op het gebied van vermindering milieudruk en verbetering van de biodiversiteit. Maar de meeste actieplannen en convenanten leggen de stip aan de horizon ergens rond 2020.
De duurzaamheidsmonitor roept op om verder te kijken. Dat schept duidelijkheid over wat op de lange termijn bereikt moet worden en geeft daarmee ook richting aan de activiteiten op korte termijn.