Een landschap gemaakt door mensenhand

Het veenlandschap is het meest Hollandse landschap. In het westen zo plat als een dubbeltje, nat, groen en heel bijzonder, maar even goed is veengrond prominent en ruiger aanwezig in andere delen van het land. Gemaakt door mensenhand. Door de eeuwen heen is het op een specifieke manier beheerd. Riet- en biezensnijders, veenarbeiders, turfgravers, wilgen- elzen- en essenknotters, tuinders en boeren hebben het gebied gekneed tot wat het nu is.

De akkers vol hennep

Het is een bijzonder landschap, waar eerst het graan, boekweit en hennep (voor de touwindustrie) en hier en daar tabak en vlas op de akkers groeiden, totdat de drooggevallen veengrond verder inklonk tot onder het maaiveld. Op dat natte land wil alleen gras groeien en knotbomen. Koeienland bij uitstek, dat Nederland zo karakteristiek maakt. Eigenlijk kennen alleen de Veenkoloniën nog dat akkerbouwstadium.

Het veenlandschap is vooral vlak, alsof er geen bomen kunnen groeien. Dat kunnen ze best. Niet te hoog want dan kiepen ze om in de slappe bodem. Vroeger stond Holland (Houtland) vol met bomen en boompjes. Maar vroeger was het ook koud; de bijl ging in het hout om het nog een beetje warm te krijgen. Niemand die ook maar prakkiseerde over de gevolgen voor het landschap. Als je het koud hebt, heb je wel wat anders aan je hoofd.

Koeien en kaas

Niet te hoge bomen, verzot op water, staan er nog steeds. De wilgen in gelid langs de waterkant, Elzensingels in de Friese wouden, de essen in Utrecht en grienden, waarvan Nederland 100 jaar geleden nog 13.000 ha had. Ze leverden de tenen voor de mandenmakers, maar ook het vlechtwerk om de dijken op hun plaats te houden. Het rietland is al evenzeer verklonken met het veen. Nog steeds gaan rietsnijders in de winter het bevroren land op om te oogsten. Pas op dat je niet wegzakt. Maar bovenal is het veenlandschap het landschap van de koeien in de wei. Een zuivelgebied bij uitstek, waar boerinnenhanden de wrongel kneden tot de wereldberoemde Goudse kaas. Hun gesprekken tijdens de boerenvisite gingen niet over koetjes en kalfjes, maar over hun kaas. Naast die weilanden is er de afwisseling van tuinbouw, sierteelt, visserij, water, fruit en nog veel meer die het gebied zo boeiend maken.

Hek tegen de koeienkont

Het levert een landschap op, dat op zijn eigen manier beschermd en beheerd wordt door beschoeiingen, bosjes, hagen, singels tegen de wind, dijken, kades, maar ook melkstoepen, steigers en stevige hekken, die niet onder een koeienkont bezweken. Met plassen omzoomd door rietkragen, maar ook de vele volkstuintjes langs de spoordijken. Hilde Huizenga wijst ook in haar boek op de vrijwel verdwenen elementen als drinkkuilen voor het vee in West Friesland, de dodenakkers van welgestelde particulieren, de pestbosjes, waar de koeien werden begraven die bezweken onder het miltvuur of de runderpest. Zo´n tachtig jaar blijft dat miltvuur – ook bekend als het gevaarlijk antrax – actief. Waar zijn de knuppelpaden? En wie weet nog wat een hooipiet is: een klein houten brugje dat in de hooitijd werd geplaatst. Zo schotelt de auteur tal van wetenswaardigheden voor en diept zij allerhande methodes voor inrichting en beheer op, waarmee bewoners het gebied en de landschapselementen naar hun hand hebben gezet.

Onmisbare reeks

Oogst van de Veenlandschappen is de derde in een unieke reeks boeken over de cultuurhistorie en bijna vergeten beheertechnieken voor opbrengst van erf en terrein. Hilde Huizenga verricht hier monnikenwerk. Eerder legde zij het duurzaam oogsten van de zandlandschappen en van de rivieren en kust vast. Er komt nog een deel over de Heuvellandschappen en dan is Nederland compleet.’Om natuur te onderhouden is kennis onontbeerlijk’, onderstreept staatssecretaris Sharon Dijksma in het voorwoord het belang van het zoek- en schrijfwerk van de auteur. Het vierluik is eigenlijk onmisbaar voor iedereen die in het natuur- en landschapsbeheer werkt of erin geïnteresseerd is.

Foto’s: Peredour, Simonis & Buunk

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Vrijdag
    14° / 7°
    70 %
  • Zaterdag
    15° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 5°
    20 %
Meer weer