Pracht natuur op een aarden spoorwal

Stoomtrein Goes – Borsele

Precies 27 jaar geleden kreeg SBNL het hele spoortraject in handen, maar op 15 oktober 1999 heeft ze 28 hectare – het zuidelijke deel van de spoorbaan – verkocht aan de Stichting Stoomtrein Goes – Borsele Infrabeheer (SGB). Het is een Rijksmonument.
Piet Goeree (80) uit Driewegen weet het zich allemaal goed te herinneren. Hij is vanaf het eerste begin betrokken geweest bij de transactie met de spoorbaan, die vroeger verder liep, door de polder, richting Borssele. Het dorp van de kerncentrale. In dat verlengde stuk van de baan, dat niet meer voorzien is van Krupp-rails, heerst de natuur van SBNL. Dat stuk is, met enkele kleine onderbrekingen, circa vijf kilometer lang en loopt vanaf Oudelande in noordelijke richting tot de Westeindsedijk onder Driewegen.

Bieten, fruit en reizigers

Piet Goeree kent het nog als een spoorbaan. ‘Het was toen een spoorlijn voor het goederenvervoer, hoofdzakelijk voor landbouwproducten als bieten, graan, uien en fruit. In Zuid Beveland zijn nog steeds veel fruitbedrijven. Ook deed de lijn ooit dienst voor personenvervoer, wanneer reizigers van het ene naar het andere dorp moesten’, vertelt hij. Maar er kwam een tijd dat vrachtwagen, bus en auto de trein overbodig maakten. En zo kwam ook het moment dat de gemeente Borsele - waarbij Piet Goeree werkte – de spoorbaan wel wilde verkopen. Piet zag er als jager wel ‘brood’ in en tipte SBNL. Hij zag het als een mooi natuurterrein en een terrein waar jagers uit de voeten konden. SBNL dacht er net zo over en kocht het tracé.

Is het niet een pracht?

Staande op de Westeindsedijk met het gezicht naar het oosten zegt Piet Goeree: ‘moet je eens zien. Is het niet een pracht, zoveel struiken, bijna alle soorten kruiden zijn aanwezig en wat een dekking voor het wild.’ Aan zijn voeten vlak naast de coupuremuur groeit zelfs de hondsroos. De kunst is om deze situatie te behouden. Dat lukt alleen met veel inzet en arbeid van de vrijwilligers en van leden van de WBE, want bomen groeien vrijwel altijd boven zo’n struiklaag uit. Jagers en niet-jagers, ze steken gezamenlijk de handen uit de mouwen in een gevormde werkgroep. Ze vinden het fijn om een dag lang natuur-aan-den-lijve te voelen. Het is een sociaal gebeuren dat de gemeenschapszin bevordert. Eens per jaar zijn ook de vrouwen van de partij en wordt er een gezellige barbecue georganiseerd. Het is zo gek nog niet werken in met de natuur. In Zeeland weten ze dat ook.

Coupuremuur als erfgoed

Die coupuremuur is een verhaal apart. In het SBNL-dijkvak zitten twee van die coupures. Eén in de Westeindsedijk en één in de Oudelandsepolderdijk. Een coupure is behalve een betaalbiljet ook een gat in een dijk. Zo’n gat maakte het mogelijk dat de trein er doorheen kon rijden. Maar wat als het water hoog kwam? Dan gingen de dikke geklonken ijzeren deuren dicht die hangen in gemetselde muren. Achter die deuren was iedereen veilig. De coupures hebben een monumentale status en staan daarom op de erfgoedlijst.

Bacterievuur en iepziekte

In het verleden was er voor de vrijwilligers veel extra werk aan de winkel. De iepziekte woedde in alle hevigheid evenals bacterievuur. En die aangetaste bomen moesten van overheidswege allemaal worden opgeruimd. Nu is het zaak om dekking en broedgelegenheid op de oude spoordijk te creëren. Dat lukt niet altijd even gemakkelijk, want daar is veel mankracht voor nodig. Op sommige plekken zijn duidelijk de resultaten van die inspanning te zien, want daar ontwikkelt zich een prachtige jonge begroeiing.
Ook zijn er veel oudere boomgroepen die nodig afgezet moeten worden omdat de onderbegroeiing en daarmee ook de dekking verdwijnt. Altijd moet er worden gekapt en gedund en de kunst is om daarvoor WBE-ers warm te krijgen. Dat lukt alleen als ze daar ‘s winters ook wat warmte, dus hout voor de kachel aan overhouden. De natuur profiteert, want de aarden wal is een pracht terrein.

Tekst en foto’s: Marten van Kammen.