Roer moet om bij boeren om weidevogels te redden

De wetenschappers kiezen hun eigen richting, maar gaan elkaar niet te lijf. Ze blijken het veel met elkaar eens te zijn.

Piersma: De grutto is trouw aan zijn plaats, een vogel van hier.

Negentig procent zit in Nederland. Zo’n 30.000 paartjes. Met de jonge vogels, zeg maar tussen de 80 en 100.000 exemplaren. Een heleboel, maar eigenlijk niks. In het voorjaar zitten ze met z’n allen op één rijstveld in Portugal.

Piersma: Dat klopt. De teruggang is afgeremd. Maar als we alles doorrekenen zie je dat we dat we in vijftig jaar de helft verliezen. De rem zit er even op, maar we raken ze absoluut kwijt.

Piersma: Er komen andere vogels voor terug, geen kieviten en grutto’s. De Greidhoek ten westen van de Friese meren is verreweg het beste voor weidevogels, maar daar is niet meer zoveel land. Het is moeilijk om er een deal te sluiten met boeren. Met een beetje matig poldertje kun je niks. Weidevogels gedijen het beste op de beste grond.

Piersma: Dat is veel te defensief. Zo van, hebben we een plekje, kunnen we dat beter maken? Ik denk zo langzamerhand dat de landbouw niet alleen de vijand is van de kievit en de grutto, maar van ons allemaal. We trekken de grond onder ons bestaan vandaan. We produceren CO2, halen koeienvoer uit de hele wereld en de mest blijft achter. We voeden de hele wereld. Ja, maar dat is niet zo. We voeden de middenklasse in Azië en andere plekken.

We verhogen de stikstofvoorraad. Als je de kaarten ziet, is het ongelooflijk. Zelfs op het zand in Appelscha verdwijnt de leeuwerik en de graspieper. Het kost de wereld aan energie en die verdraaide windmolens moeten dat compenseren. De boeren met de grootste windmolens hebben de minste weidevogels.

Breuker: Ik ben het helemaal eens met Piersma.

Piersma: Ik wil af van dat die defensieve houding. Het lastige is dat boeren de baas zijn in Nederland. Zij bepalen alles, de subsidies en ons landschap.

Piersma: Ja, maar laten we ook wat anders doen. Stoppen met gefriemel in de marge. We denken te weinig na hoe het moet met boeren en vogels. Ik hoor het ze zeggen: Doe niet zo negatief over de boeren. Ze maken er een potje van, zeg ik dan.

Breuker: Ik hoorde laatst een boer zeggen dat hij voor de zevende keer had gemaaid. Dat is toch vreselijk. Snappen ze dan niet wat dat betekent? Grond vol stikstof, grote kavels en diepontwatering. Die verrekte rotboer. Al wil ik zo niet denken. We moeten het met z’n allen doen. Bewust worden wat een liter melk echt kost. Tien keer zoveel als je de economische schade meetelt.

Piersma: Ik heb het uitgerekend wat die liter kost. De prijs is door subsidies al verdubbeld zodra je een glas melk drinkt. Heel Nederland wordt droog gepompt, wat dat kost. Altijd rij je achter zo’n auto van Friesland Campina en de grote trekkers rijden de wegen aan gort. Dat zit niet in de prijs van een liter melk. De toeristen komen niet meer. En onze gezondheid? Ik hou mijn hart vast.

Breuker: De echte bedreiging komt als de quotering weg is en de boeren niet meer mest mogen produceren. Dan gaan ze per koe meer melken met alle consequenties van ziekten en geneesmiddelen. Het hele systeem is ziek. Om die reden drink ik al veertig jaar geen melk meer.

Piersma: Ja, niet alleen hier. Was net op een congres in Estland. Een Rus vertelde dat de grutto daar ook verdwijnt. Waarom? Omdat er niet meer wordt geboerd. We kunnen de melk goedkoper kopen dan zelf produceren, was zijn verklaring.
Ik snap niet dat men dat niet ziet. Er zijn boeren die zoeken. Na Hessel Agema in Kollumerpomp heeft natuurman Sjoerd Miedema in Haskerdijken het licht gezien, net als Klaas Oevering van onze gruttogroep in Idzega. Maar ze krijgen nog te weinig steun van anderen.

Piersma: Nee natuurlijk niet. Daar doe je niks mee. Hooguit een paar vogelzenders kopen. Wat we moeten doen is dat het verhaal van de grutto tussen de oren van de mensen komt.
Laten we met de voorlopers zoeken naar de juiste weg. Een geweldige uitdaging als je de ecologie inbrengt in het boeren, zou je zeggen. Kan het niet of wil men niet? Ik ben niet tegen de landbouw, in tegendeel. Het is nu de tijd om de problemen aan te pakken. Een eind maken aan de idiotie van dit moment.

Piersma: Ik ben heel serieus en dan gaan mensen huilen. Misschien hebben we narren nodig die het met een grap vertellen dat het zo niet goed komt. Er zijn mensen die dat kunnen. Daarom ben ik ook niet zo somber. Boeren denken strak, maar het kan gewoon anders.

Breuker: Hoe moet je dat duidelijk maken? Ik dacht na de varkenspest, nu komt er een omslag in het denken in de landbouw. Toch is het niet gebeurd. Alles wordt nog slechter. Kreeg op 23 april de kriebels. Moest de provincie in. Niet meer dan twee paartjes kieviten. Al die weilanden leeg. Geen vogel te zien. Daar word je beroerd van. Je weet wat er moet gebeuren. Waarom gebeurt het niet?

Piersma: Vroeg of laat komt het inzicht. Dat we het anders moeten aanpakken. Gebruik maken van grond en van water en verder zo weinig mogelijk rotzooi. Dan komt het nog wel goed.

Tekst en foto’s Wiebe Dijkstra Foto grutto: Marten van Kammen