Telen én bemesten in de rij

Han ReindsenDat is in het kort de boodschap van het eerste symposium Smart Fertilization, vorige week vrijdag in Wageningen. Organisator Herre Bartlema van het Nederlands Centrum voor de Ontwikkeling van Rijenbemesting (NCOR) was blij verrast met ruim tweehonderd loonwerkers, telers, adviseurs en studenten.
Bartlema: ‘Loonwerkers en telers, investeer in precisiebemesting. We moeten die kant op. We moeten met rijenbemesting de meststof dichter bij de wortels brengen. Zo kunnen we de plant met minder meststof laten groeien. Met rijenbemesting kunnen we de normverlaging voor een groot deel teniet doen.’
Johan Aarnoudse, werkzaam bij Van Iperen, komt met een voorbeeld. Breedwerpig 100 kilo fosfaat per hectare verdelen, komt neer op 0,01 kilo per vierkante meter. Met 30 kilo fosfaat via rijentoediening is het resultaat 0,02 kilo fosfaat per vierkante meter. Bij 6 kilo microgranulaat in de rij is het resultaat ook 0,02 kilo per vierkante meter.
‘Bij efficiënt bemesten gaat het om de juiste plaats, product, hoeveelheid, moment en advies. Waar het aan ontbreekt, is een goed advies. Adviseurs zitten niet op één lijn en dat schept verwarring bij de boer’, zegt Aarnoudse, die vindt dat de wetenschap de kennis rond rijenbemesting heeft laten liggen.

Stikstofbenutting

Rijenbemesting zorgt niet alleen voor besparing op meststoffen, maar ook voor hogere opbrengsten. Dit blijkt onder andere uit onderzoek van het IRS met rijentoediening van stikstof in suikerbieten. Een 10 tot 15 procent hogere stikstofbenutting gaat samen met een 3 procent hogere suikerproductie.
Peter Wilting van het IRS: ‘De besparing aan stikstof is gemiddeld 15 procent. De spreiding is behoorlijk: 0 tot 30 procent. Voorspellen of het 0 of 30 wordt, is lastig. Er zijn wel aanwijzingen. Het effect is het grootst bij een vroege zaai, trage beginontwikkeling en slechte beworteling door slechte structuur, lage pH en/of aaltjesaantasting.’
Volgens Wilting is rijentoediening vooral iets voor zavel- en kleigronden. ‘Op zand- en dalgronden is dierlijke mest de basis. Ik denk bij wel 90 procent van de telers. Eventueel kunnen ze de aanvullende stikstofgift in de rij met het zaaien toedienen. Op klei en zavel kan alles in de rij.’

Fosfaat

Ton Hendricks van Crop Solutions denkt bij rijenbemesting niet in eerste instantie aan stikstof. ‘Het grootste effect is te verwachten bij fosfaat. Dat element is veel minder beweeglijk in de grond dan stikstof. Fosfaat moet je daarom dicht bij de kiem leggen.’
In pootgoed is het effect van fosfaat in de rij, bij bijvoorbeeld het gebruik van Physiostart, het grootst als de fosfaattoestand van de bouwvoor - uitgedrukt in het pW-getal - laag is. ‘Bij een fosfaatnorm van 50 kilo per hectare krijgen we steeds vaker gronden met pW-getallen in de categorie laag tot midden, dat wil zeggen 25 à 45’, zegt Hendricks.
Janjo de Haan van Wageningen UR/PPO wijst er op dat er expliciete adviezen moeten komen voor rijenbemesting van stikstof en fosfaat. ‘De vraag naar onafhankelijke en goed onderbouwde bemestingsadviezen is onverminderd groot.’

Grondanalyse

Goede bemestingsadviezen kan de Nederlandse land- en tuinbouw veel geld opleveren, aldus De Haan. Als de adviezen zorgen voor 1 procent meeropbrengst vertegenwoordigd dat een waarde van 30 miljoen euro. Als de sector 1 procent aan stikstof bespaart, scheelt dat 3 miljoen kilo. ‘Je praat over grote getallen.’
Goed bemesten begint volgens Aaldrik Venhuizen van Agrifirm en Arjan Reijneveld van Blgg met goed bodemonderzoek. Data verzamelen met de Verisscan en kalibratie op basis van grondanalyse biedt mogelijkheden om plaatsspecifiek te bemesten en te bekalken. Alleen als de bodem in balans is, kun je de dure grond goed benutten door de plant optimaal te laten groeien.
Het goed laten groeien van de planten is volgens Jaap Uenk van Cumela in theorie mogelijk zonder gebruik te maken van kunstmest. Nederland produceerde in 2012 volgens het CBS 71 miljoen ton mest. Door mestverwerking en export blijft er 67 miljoen ton over. ‘Gezien de gehalten aan stikstof en fosfaat zouden we daarmee de 2 miljoen hectare kunstmestloos kunnen bemesten.’

Machineshow

Het symposium liet met een machineshow zien wat precisiebemesting in de praktijk kan betekenen. Verschillende machines waren aanwezig om plaatsspecifiek meststoffen toe te dienen, waaronder de autonoom werkende Greenbot van Cover. Deze bemestingsrobot kan zelfstandig een programma afwerken.