Omgevingsplan Limburg is trendbreuk

Herman Mertens‘De land- en tuinbouw in Limburg heeft nog nooit zo’n agrovriendelijk ruimtelijk plan gehad’, zei gedeputeerde Patrick van der Broeck vorige maand tijdens het LLTB Jaarcongres in Roermond.
De provincie stuurt uitdrukkelijk niet op dieraantallen, bouwblokgrootte of goothoogte, maar op het leveren van integrale kwaliteit waar zowel ondernemer, omgeving als samenleving baat bij hebben. Maatwerk en ruimte voor innovatieve plannen. Daarmee onderscheidt Limburg zich opvallend van veel andere provincies, waar gedetailleerde richtlijnen en maatlatten zijn opgesteld.
Soms gaat dit zover dat een vergunningaanvrager punten verdient als hij een website heeft of een voetpad langs zijn bedrijf aanlegt, hetgeen dan gepaard gaat met een stevige handhavingsbureaucratie.

Andere aanpak

De Limburgse aanpak legt de verantwoordelijkheid bij de boer. ‘Dat is een compleet andere aanpak, gebaseerd op een constructieve dialoog tussen boeren, burgers en maatschappelijke organisaties, waarbij de overheid faciliteert’, zegt Henny Hartmann, die als LLTB-bestuurslid sterk betrokken was bij het POL.
‘We zijn met de provincie, gemeenten en maatschappelijke organisaties tot het inzicht gekomen dat agrarische ondernemers en overheden elkaar niet langer gevangen moeten houden in een web van onzinnige regels. Die remmen vooruitgang en vernieuwing. Het uitgangspunt is nu: ‘Niet vinken, maar vonken’, met als inspirerende ambitie dat Limburgse land- en tuinbouwbedrijven in 2025 een lust voor de omgeving moeten zijn.’
Hartmann ziet de inzet op het dossier POL2014 als ‘de kroon op mijn bestuurlijk werk’.
Directeur Belangenbehartiging LLTB Bert Senden noemt het POL2014 pure winst. ‘Andere provincies zouden hier een voorbeeld aan kunnen nemen. Het is een trendbreuk in het denken over ruimtelijke ontwikkeling.’
In het nieuwe POL is het besef verankerd dat het belangrijk is zuinig te zijn op vruchtbare landbouwgrond. Dit naar aanleiding van signalen over toenemende grondclaims.
Bij de publicatie van de Landschapsvisie Zuid-Limburg met een natuurclaim van 3.000 hectare boven op de EHS was de maat vol. ‘Wij hebben daar toen publiekelijk afstand van genomen’, zegt Hartmann. De LLTB startte een inventarisatie waaruit bleek dat in tien jaar tijd een kwart van het landbouwareaal verloren dreigde te gaan. Senden: ‘Al onze inspanningen zijn uiteindelijk beloond.’
Na de bezuinigingen komt er tot 2027 nog 3.500 hectare natuur bij in plaats van 6.500 hectare. Hartmann: ‘Als natuurorganisaties spreken over afbraakbeleid, zitten zij er dus naast, want er vindt nog stevige natuuraanleg plaats.’

Goudgroene natuur

De voormalige EHS is opgedeeld in goudgroene natuur (bestaande natuur en natuurontwikkelingsgebieden) en zilvergroene natuur (met name gebieden voor agrarisch natuurbeheer). Het rijk stelt voor de grondafwaardering 85 procent subsidie beschikbaar, naast de beheersvergoeding. Natuurcompensatie moet in de goudgroene natuurzone worden gerealiseerd. Voorheen mocht dat alleen buiten de EHS.
In de zilvergroene natuurzone is grondgebonden landbouw de hoofdfunctie. Hier voert de provincie een uitnodigingsbeleid voor agrarisch natuurbeheer. Voor de afwaardering van de grond bij natuurontwikkeling draagt de provincie 50 procent bij.
De LLTB heeft bereikt dat de zilvergroene natuur niet meer onder het EHS ‘niks-mag’-regime valt. Hier komt meer ruimte voor grondgebonden landbouw. In de bronsgroene landschapszone staan versterking van het landschap in combinatie met agrarische activiteiten centraal (ook betaalde groene en blauwe diensten).
In de zonering buitengebied is de meeste ruimte voor intensievere vormen van land- en tuinbouw. Een nieuw intensief veebedrijf is ook in een verwevingsgebied toegestaan als dit een knelgeval oplost.