Sector is gereed voor einde schappen

Jan van LiereDeze week stemde de Eerste Kamer unaniem in met de voorgelegde wijziging van de Wet op de bedrijfsorganisatie. De Tweede Kamer gaf enkele maanden geleden al groen licht. Het betekent dat er per 1 januari 2015 geen product- en bedrijfschappen meer zijn.
Minister Henk Kamp (EZ) oordeelt dat de besluitvorming op ‘ordentelijke en democratisch verantwoorde wijze’ is verlopen. Ook stelde hij dinsdag in de Eerste Kamer dat de agrarische sector in staat is om te gaan met de nieuwe werkelijkheid die nu ontstaat. ‘De huidige unieke positie van die sector in de wereld kan behouden blijven.’
Van de productschapsverordeningen is inmiddels het merendeel omgezet in wetgeving door het ministerie van EZ. Voor de uitvoering ervan gingen enkele honderden medewerkers van de schappen over naar RVO. ‘De medebewindstaken zijn ordentelijk overgegaan naar de rijksoverheid’, bevestigt Cuijpers.
LTO schat in dat er geen gaten gaan vallen op het gebied van dier- en plantgezondheid. ‘Alle sectoren hebben daarover intensief overlegd met het ministerie van EZ.’

Geen heffingen meer

Een grote verandering is dat de schappen geen verplichte heffingen meer innen. Enkele jaren geleden betaalden boeren en tuinders nog zo’n 190 miljoen euro per jaar aan de schappen. Dat is nu voorbij.
Een deel van het geld ging naar bestuurs- en apparaatskosten. Maar Cuijpers wijst erop dat ruwweg 120 miljoen euro werd besteed aan projecten, met name op het gebied van onderzoek. ‘De financiering daarvan wordt nu een stuk lastiger’, concludeert hij.
Het bericht van vorige week dat PPO 22 medewerkers moet ontslaan, heeft hier rechtstreeks mee te maken. ‘De traditie dat overheid en bedrijfsleven samen geld bij elkaar brengen voor onderzoek en ontwikkeling, staat onder druk’, zegt de LTO-directeur.
Er is volgens hem geen reden voor al te veel pessimisme. ‘Zeker, de geldstromen van de productschappen zijn definitief verleden tijd. Maar we zien ook dat in het bedrijfsleven veel nieuwe initiatieven ontstaan. Dat geeft hoop voor de toekomst.’
Mede op initiatief van LTO is een nieuwe bundeling van krachten op gang gekomen in de verschillende sectoren. Zo is inmiddels een Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV) opgericht, waarvoor LTO en NVV samen de bestuursleden leveren. Daarnaast zijn een reeks brancheorganisaties in het leven geroepen, bijvoorbeeld ZuivelNL, Brancheorganisatie Akkerbouw, Stichting Brancheorganisatie Kalversector en enkele brancheorganisaties voor de pluimveehouderij waaronder Ovoned. In voorbereiding zijn een brancheorganisatie voor de sierteelt en één voor de voedingstuinbouw.
Minister Kamp heeft laten weten dat hij er hard aan werkt om de aangemelde organisaties zoveel mogelijk voor de komende jaarwisseling erkenning te verlenen.

Algemeen verbindend

Erkende organisaties kunnen vervolgens een algemeen verbindend verklaring (AVV) aanvragen. Die aanvragen zijn in voorbereiding, maar concrete verzoeken zijn volgens de bewindsman nog niet ingediend.
Cuijpers benadrukt dat het verkrijgen van AVV’s niet eenvoudig is. ‘De product- en brancheorganisaties moeten zich heel uitgebreid verantwoorden en kunnen aantonen dat ze hun zaken heel goed op orde hebben. Voor minister Kamp is cruciaal dat AVV’s het vrije ondernemerschap niet afremmen. En hij zal geen groen licht geven voor zaken die de overheid zelf kan regelen.’
In de loop van volgend jaar zal blijken of er werkelijk algemeen verbindend verklaringen worden verleend.

Echt voorbij

‘Hoe dan ook: de tijd van de productschappen is echt voorbij. En er komen geen productschappen-light voor in de plaats. De scheiding tussen publiek en privaat is scherp getrokken’, concludeert de LTO-directeur.