Wij, Varkenland erkenning voor sector

Tienke WoudaDe Man (1982), opgegroeid in de West-Vlaamse stad Roeselare, had net als veel andere stadsbewoners vooroordelen over de varkenshouderij, bekent hij in Theater Geert Teis in Stadskanaal. ‘Ik had ooit met een dochter van een varkenshouder gezoend. Ik dacht dat boeren vooral in grote huizen woonden en in dikke auto’s reden. Het gezicht van de boer kende ik niet’, geeft de artistiek leider van Stichting Nieuwe Helden aan.
Om te leren over de agrarische sector liep de stadsbewoner twee jaar stage bij zes varkenshouders, graanhandelaars, bankiers, dierenartsen en hulpverleners.
Op varkensbedrijven hielp De Man ook bij de castratie van biggen. ‘Ik heb geen enkele sadistische boer gezien, zoals partijen als Wakker Dier de boeren vaak neerzetten. Ik zag boeren die met passie hun werk uitoefenen, net als kunstenaars en journalisten. Het is hun niet om het grote geld te doen. Ik ging begrijpen waarom boeren dingen moeten doen.’
Feitelijk is de boer maar een klein radertje in de hele keten, terwijl hij wel alles over zich heen krijgt, ontdekte De Man. ‘Boeren werken hard, zijn erg gedreven. Daar waar de sector weinig tijd heeft om een realistisch beeld te geven, heeft de antiboerenlobby veel meer tijd om een negatief beeld van de sector neer te zetten.’

Herkennen

Met zijn varken ‘knorrepot’ Ivo brengt De Man dit jaar een ode aan de boer in de Nederlandse theaters. Het varken gebruikt hij als metafoor voor de huidige veranderende wereld en de zoektocht naar zijn rol erin. Het gaat niet alleen om de varkenshouderij, maar om de totale agrarische sector, beklemtoont de theatermaker. ‘Wat ik hoop is dat boeren denken: dit gaat over mij en zich erin herkennen. Dat ze het gevoel hebben dat ze worden gezien.’
De reacties van boeren op het theaterstuk zijn positief. Wij, Varkenland is een stuk erkenning voor de varkenshouder, stelt varkenshouder Mark van Dijk die in het Noord-Brabantse Odiliapeel een varkensfok- en opfokbedrijf runt.
‘De Man zet de sector op een heel nette en leuke manier neer. Hij vertelt het verhaal dat wij dagelijks voelen. Daar waar het drieduizend varkenshouders niet lukt om de ogen van de consument te openen, lukt het een theaterman wel.’
Een reden hiervoor heeft Van Dijk meteen paraat. ‘Waar boeren praten voor eigen parochie, is De Man onbevlekt; hij komt van buiten de sector. De Man ging met heel verkeerde info vanuit de media de stal in en komt er met een heel andere visie uit.’
Volgens de varkenshouder laat de theatermaker zowel de mooie als de minder mooie dingen in de sector zien. ‘Dat er huwelijken kapotgaan, dat er voor sommige varkenshouders een dag komt dat ze hun deuren moeten sluiten en geen varkenshouder meer kunnen zijn, omdat ze de kost niet meer kunnen verdienen. Dat er net zoals in alle andere beroepen van bovenaf wordt bepaald waaraan je moet voldoen.’
Wat Van Dijk raakt aan het verhaal, is dat de sector nu niet eens hoeft tegen te sputteren. ‘Normaal is het de varkenshouder die zich verweert. Nu waren het de actiegroepen als Varkens in Nood die na het stuk in het verweer gingen.’
Aanvankelijk was het helemaal niet de intentie van de jonge theatermaker om een voorstelling te maken over de varkenshouder. Wij, Varkenland moest vooral over identiteit gaan. Het is een onderdeel van een groot cultuurproject in provincie West-Vlaanderen waar elf gemeenten aan deelnamen.

Script aanpassen

Dit jaar is de voorstelling in verschillende theaters in Nederland te zien (zie kader). Zijn script voor de voorstellingen in Nederland moest De Man wel iets aanpassen. ‘In België worden varkenshouderijen veelal overgenomen door grote veevoerbedrijven. Dat gebeurt in Nederland niet.’
Ook enkele Vlaamse woorden veranderde de theatermaker in Nederlandse woorden. Zo verving hij ‘botjes’ door ‘laarzen’.