‘Concepten de toekomst in NW-Europa’

Nederlandse varkenshouders hebben een pittig jaar achter de rug. En de vooruitzichten voor de komende jaren zijn maar matig. Econoom Robert Hoste van LEI Wageningen UR ziet mogelijkheden in marktconcepten waaruit het Varken van Morgen wordt geleverd. De meerprijs die dat vraagt komt er hoe dan ook, is zijn overtuiging.

Ilona LesscherVoor vleesvarkenhouders begon 2014 met matige prijzen. De stijging die normaal na de zomer plaatsvindt, bleef dit jaar uit, onder andere door de Russische ban.
Hoste noemt het een geluk dat de voerprijzen in 2014 laag waren. ‘Anders hadden we nog meer rode cijfers gezien.’ Voor zeugenhouders leek het in eerste instantie een topjaar te worden, maar door de dalende biggenprijs vanaf de zomer werd hun jaar net bovengemiddeld.
‘Wat een vleesvarkenshouder voor een big wil betalen, is afhankelijk van wat hij vier maanden later verwacht te kunnen verdienen’, zegt Hoste. De fors gedaalde varkensvleesprijs oefent daarmee druk uit op de biggenprijs. De daling van de marktprijs is een gevolg van de Rus-sische grenssluiting, in combinatie met een ruim aanbod en een licht afgenomen consumptie van varkensvlees in de EU.
‘Toen Rusland in juli de grenzen sloot voor agrarische producten uit de EU, moesten slachterijen structureel andere afzet zoeken op markten waarop Amerika en Canada ook actief zijn’, schetst Hoste de problematiek. Vierkantsverwaarding - de optimale vermarkting van alle onderdelen - noemt hij de grootste uitdaging voor slachterijen (zie kader).
Hoste laat met de gratis online data uit Agrimatie zien dat de spreiding in economisch resultaat tussen bedrijven heel groot is en die spreiding door de jaren ook niet afneemt. De spreiding in productiekosten tussen vleesvarkensbedrijven bedraagt circa 25 cent per kilo geslacht gewicht. ‘Een enorm verschil’, stelt Hoste vast.
Ook het beeld van de afname van het aantal bedrijven is constant door de jaren heen. Hoste: ‘Iedere tien jaar halveert het aantal varkenshouders. Tussen jaren verschilt de daling, wat samenhangt met de vleesprijzen. Maar het is een vrij autonoom proces dat blijft doorgaan.’

Toppositie kwijt

De financiële situatie is voor de varkenssector in Nederland zwaarder geworden in vergelijking met omringende landen. ‘Nederland kon qua kostprijs altijd goed meekomen, maar we zijn onze toppositie kwijtgeraakt’, concludeert Hoste. Hij baseert zich daarbij op de kostprijsvergelijking in vijftien landen, die sinds 2003 wordt uitgevoerd door InterPIG, waaraan ook Hoste meewerkt.
Kosten voor ammoniak en mestafzet, met elkaar toch gauw 13 cent per kilo geslacht gewicht, plus kosten voor welzijnsmaatregelen vingen Nederlandse varkenshouders de afgelopen jaren op door schaalvergroting en door nog weer efficiënter te werken. Hoste: ‘Daar komt bij dat de Denen ons in de zeugproductiviteit voorbij zijn gestreefd.’
‘Onze relatieve kostprijspositie verslechtert. Wat schaalgrootte betreft heeft een deel van de bedrijven de grens bereikt en is onze relatieve kostprijspositie verslechterd. Ook de hoge maatschappelijke kosten drukken zwaar’, geeft de econoom aan. Het moment waarop in andere EU-landen maatregelen voor mest en ammoniak worden ingevoerd, noemt Hoste bepalend voor hoe de Nederlandse varkenshouderij zich verder zal ontwikkelen.
Bovenwettelijke eisen zoals die zijn geformuleerd in Varken van Morgen moeten uit de markt komen. Het is de consument die bepaalt en dus ook betaalt. Ter illustratie haalt Hoste Engeland aan, waar voor de eeuwwisseling al welzijnseisen werden doorgevoerd, zonder dat daar een vergoeding tegenover stond. De Engelse varkensstapel halveerde daardoor.
De ontwikkeling van het Varken van Morgen lijkt op een dood punt te zitten. Maar Hoste is ervan overtuigd dat de vereiste meerprijs voor het duurzamer geproduceerde vlees er komt.
Groot voordeel van de Nederlandse situatie noemt hij het feit dat alle supermarkten ‘ja’ tegen het Varken van Morgen hebben gezegd. Supermarkten kunnen het zich niet meer permitteren om de meerprijs van dit vlees niet te betalen.
De vraag op dit moment is echter welke supermarkt als eerste de benodigde prijsverhoging voor het duurdere vlees durft door te voeren. Hoste spreekt van een ‘prisoners dilemma’. ‘Linksom of rechtsom moet de kostenverhoging worden terugverdiend.’ Hij verwacht dat onder druk van organisaties als Dierenbescherming en Wakker Dier Varken van Morgen eind 2015 wel in de supermarkten ligt.
Vlees dat nu wordt geproduceerd onder Milieukeur en het Beter Leven-kenmerk van de Dierenbescherming is vrij gemakkelijk te upgraden naar Varken van Morgen. Vooral voor middelgrote bedrijven ziet hij daarin goede mogelijkheden voor de toekomst.
‘Grotere bedrijven kunnen eerder op kostprijs concurreren, door hun product zonder concept af te zetten naar bijvoorbeeld de Duitse markt’, stelt Hoste.
Hij vervolgt: ‘Concepten die ten grondslag liggen aan Varken van Morgen zijn een dankbare uitweg om onderscheidend te zijn, terwijl meerkosten uit de markt komen. Dat is het sterke punt van marktconcepten. Ik verwacht in de toekomst in meer landen in Noordwest-Europa concepten waarvoor de supermarkt de meerprijs betaalt.’

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Vrijdag
    14° / 7°
    70 %
  • Zaterdag
    15° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 5°
    20 %
Meer weer