‘Te weinig aandacht rouwverwerking’

Daniëlle RoebroekEind 2003 was een ontsteking aan zijn voet het eerste teken dat er iets niet in orde was met Mart. ‘Daar kon hij aan geopereerd worden, het was an sich niets ernstigs. Maar van de ene op de andere dag smaakten hem de boterhammen niet meer. Dat was vreemd, want hij at graag brood. Acht weken later was hij al 20 kilo afgevallen. En zijn gebit werd ineens slecht. Op Goede Vrijdag in 2004 kwam de uitslag: kanker.’

Elke dag bestralingen

De tumor zat op een gevaarlijke, niet te opereren plek, op zijn long. ‘Onze wereld stortte in. Mart had niet meer lang te leven, twee jaar maximaal was de prognose.’ Wat volgde was een lang traject van chemotherapie en bestralingen. ‘Hij kreeg drie maanden lang chemokuren en was daar altijd erg ziek van. Dan kon hij alleen maar in bed liggen. Met het licht uit en de gordijnen dicht. Daarna volgden de bestralingen. ‘Elke dag, zeven weken lang, bestralingen. De brandwonden waren vreselijk.’
In de tussentijd ging het werk op de boerderij gewoon door. ‘Maar waar het werk voorheen op plek 1 stond, kwam het nu pas op plek 5. Het draaide om de gezondheid van Mart.’ De koeien en kalveren gingen weg, de akkerbouwtak bleef bestaan. De loonwerker zorgde ervoor dat alles bleef draaien.
‘Mart kende ups en downs. In november 2005 werd hij met hartklachten opgenomen in het ziekenhuis. Op 8 december kwam hij thuis. In een rolstoel. Hij was terminaal.’ Mart stierf op 28 februari 2006, hij werd slechts 54 jaar.

Goed geregeld

‘Ik ben nooit bang geweest om alleen achter te blijven’, zegt Marly. ‘Toen bleek dat de situatie van Mart uitzichtloos was, heeft hij alle bedrijfsmatige zaken goed geregeld. De loonwerker, een collega-ondernemer uit de buurt, vrienden en kennissen hebben ons in het dagelijkse werk op de boerderij bijgestaan toen Mart ziek was. Oók in de periode daarna overigens. Daar hoefde ik me dus niet druk om te maken.’
Wel heeft ze zich ontzettend machteloos gevoeld. ‘Ik wilde Mart helpen, maar dat ging niet. Ik wilde Mart beter maken, maar dat kon ik niet. De hoop dat hij beter zou worden heb ik nooit verloren. Tot op zijn sterfdag heb ik gehoopt dat hij zou overleven. Ratio en gevoel lopen in zo’n periode heel erg door elkaar heen.’
Marly vervolgt: ‘In de periode na de uitvaart heb ik heel veel steun gehad. De maanden vorderden gestaag, ik probeerde het dagelijkse leven weer op de rit te krijgen. Ik dacht dat het aardig lukte, maar ik had het mis. Twee jaar na Marts dood kwam ik in een groot zwart gat terecht. Ik sliep slecht, alles was me te veel en ik had angstaanvallen.’
Dat het niet goed ging met haar, werd Marly duidelijk toen ze kwaad werd op de honden. ‘Ik was heel boos op mijn trouwe viervoeters en dat was niets voor mij. Het was een overduidelijk teken aan de wand. Ik moest hulp zoeken.’
Die hulp vond Marly onder meer bij het Toon Hermans huis in Sittard en de vereniging voor weduwen. ‘Daar heb ik geleerd wat rouwen inhoudt. Ik denk dat heel veel mensen niet weten hoe ze moeten rouwen. Het is een onderwerp dat niet omarmd maar verzwegen wordt.’
Er zijn vijf stappen die elk persoon doorloopt in een rouwproces: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en tot slot aanvaarding. ‘Je moet alle stappen doorlopen wil je het verlies een plek kunnen geven. Ik was terechtgekomen in een situatie waar ik geen controle meer over had. Ik was de grip op mijn leven kwijt en op zoek naar erkenning.’
Bij de andere weduwen kon Marly haar ei kwijt. ‘Aan één woord hadden ze vaak genoeg. Door te praten met mensen die in hetzelfde schuitje zaten, kon ik de situatie langzaam aanvaarden. Zij hebben mij antwoorden gegeven die familie en vrienden me niet konden geven.’
Marly is blij dat ze hulp heeft gezocht en schaamt zich er ook zeker niet voor. ‘Ik heb heel hard aan mezelf gewerkt. Daarna stond ik weer open voor nieuwe dingen, ik durfde er weer op uit te gaan.’
‘Marts overlijden heeft me veranderd. Ik leef veel bewuster, veel meer bij de dag. Ik merk dat mijn intuïtie ontzettend sterk is geworden, ik merk direct of mensen het goed met me voorhebben. Daarnaast ben minder roekeloos geworden, maak meer doordachte beslissingen. En uit de hulpgroepjes zijn nieuwe vriendschappen ontstaan, ontzettend leuk!’
En niet te vergeten, de honden. ‘Uit hobby ben ik gaan fokken. Niet intensief hoor, twee nestjes per jaar maximaal. Ik haal daar erg veel plezier en levenslust uit. Het verlies van Mart blijft zwaar, maar ik heb het een plek kunnen geven.’