Onderweg naar nieuw pachtbeleid

Eric PelleboerAgrarisch ondernemers weten dat grond dé productiefactor van het bedrijf is. Grond, ongeacht of dit gepacht wordt of in eigendom is, vormt de basis van uw onderneming: letterlijk en figuurlijk het fundament waarop bedrijfsvoering en financiering zijn gebaseerd. Pachtgronden en gronden in eigendom zijn daarbij complementair aan elkaar. Op de meeste bedrijven zijn beide vormen aanwezig. In Nederland wordt namelijk 40 procent van de agrarische gronden verpacht.
Toen staatssecretaris Sharon Dijksma (EZ) bij haar aantreden aankondigde dat het bestaande pachtbeleid zou worden herzien, is dat aan velen voorbijgegaan. Toegegeven, het pachtbeleid vormt een lastig en complex dossier. Pacht is misschien juist daardoor een ondergeschoven kindje in de gesprekken die wij voeren over de toekomst van ons ondernemerschap. Dit is onterecht.
Het pachtsysteem zal namelijk veranderen. En dat is nodig: reguliere en liberale pacht vormen twee uitersten die te ver uit elkaar liggen. Grondmobiliteit en de beschikbaarheid van grond zijn belangrijke voorwaarden voor een succesvolle bedrijfsovername en de ontwikkeling van agrarisch ondernemerschap. Jonge boeren en tuinders hebben dus een belang in dit dossier. Voor NAJK voldoende onderbouwing om het onderwerp op te pakken en hoog op de agenda van belangenbehartiging te plaatsen. Een toekomstbestendig pachtbeleid is noodzakelijk en daar willen wij aan bijdragen.
De ontwikkelingen rond dat nieuwe pachtbeleid volgen elkaar steeds sneller op. In april 2013 begon de zoektocht met een evaluatie door hoogleraar agrarisch recht Willem Bruil in opdracht van Dijksma. Hij sprak met vertegenwoordigers van verpachters en pachters. Alle belanghebbenden werden uitgenodigd bij te dragen. Het resultaat? Een rapport van 66 pagina’s dat door de belangenorganisaties zeer kritisch werd beoordeeld.
De belangenorganisaties zijn, in reactie op de evaluatierapportage, het gesprek aangegaan. Samen kwamen we tot een alternatief voor het evaluatierapport van Bruil. Op 27 juni 2014 sloten we het ‘Deelakkoord van Spelderholt’ met negentien concrete aanbevelingen voor aanpassingen van de huidige pacht. Een akkoord tussen partijen die op dit onderwerp meestal lijnrecht tegenover elkaar stonden: pachters en verpachters.
Het deelakkoord van Spelderholt dat er nu ligt, biedt echter geen enkele garantie voor de uitkomsten van de herziening van het beleid. Die discussie wordt in de Tweede Kamer gevoerd. Eind februari laat de Kamer zich bijpraten over het evaluatierapport van Bruil. Daarna kan de inhoudelijke discussie echt beginnen.
De voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties FAO riep 2015 uit tot het Jaar van de Bodem. Hoe toepasselijk is het dan ook om dit jaar te komen tot een nieuw pachtbeleid waarin duurzaam grondgebruik centraal staat? Duurzaam voor de bodemgezondheid, maar ook duurzaam in verdiencapaciteit en ondernemersmogelijkheden.

Volop kansen

Het nieuwe pachtbeleid zal ons nog de nodige dilemma’s en hoofdbrekens opleveren: er zijn genoeg uitdagingen die we moeten overwinnen. Het zal ons echter ook volop kansen bieden. Met die positieve gedachte zullen we dit pad bewandelen. We zijn onderweg.