Efficiënter omgaan met nutriënten

Marjolein van WoerkomOnderwaterdrainage is in de veenweidegebieden de afgelopen jaren al gemeengoed geworden. Alle partijen zijn het erover eens dat onderwaterdrainage een win-win–situatie voor het gebied oplevert. Het gaat bodemdaling tegen en de boer kan eerder zijn land weer op.
Maar er blijkt meer in te zitten, ondervonden onderzoekers van het project ‘Sturen op Nutriënten’, dat in 2014 is opgestart. Onderzoeksbureau Acacia Water, B-ware en Livestock Research WUR werken hierbij samen met het Veenweiden Innovatiecentrum in Zegveld.
‘Door te sturen op de grondwaterstand is het ook mogelijk slim met nutriënten om te gaan, is de verwachting’, zegt Jouke Velstra van Acacia Water. ‘Zo is aan de hand hiervan te bepalen op welk moment en op welke manier meststoffen het best toegediend kunnen worden om een zo hoog mogelijke grasopbrengst te behalen. Ook kan sturen op grondwaterstand zorgen voor minder uitspoeling van die nutriënten in het najaar.’

Drie percelen

Het project telt drie percelen met en zonder onderwaterdrainage in het veenweidegebied, waar de gevolgen van een vast hoog en laag peil (zonder onderwaterdrainage) worden opgetekend. Ook de resultaten van een dynamisch peil met onderwaterdrainage worden geïnventariseerd.
‘We koppelen de analyse van de grondwaterstanden aan de nutriëntenhuishouding’, legt de onderzoeker uit. ‘We hopen hier uiteindelijk tools uit te kunnen genereren, waardoor de boeren efficiënter met hun nutriënten kunnen omgaan.’
In het project meten de onderzoekers de grondwaterstand elke tien minuten in plaats van eens per week. Daarnaast bemonsteren ze het bodemvocht en grondwater niet één keer per kwartaal, maar één keer per week. Ook zorgen ze voor ruimtelijke spreiding op het perceel en nemen ze monsters in verschillende dieptes.
Dat zorgt voor een grote hoeveelheid aan gegevens, die momenteel in een computermodel worden geanalyseerd. ‘Je mist pieken als je niet vaak meet’, zegt Velstra. ‘Door vaker te meten krijgen we een veel beter inzicht.’
Het eerste opvallende resultaat is nu bekend. De grondwaterstanden blijken veel meer te fluctueren dan voorheen gedacht. Hierdoor ontstaan er ook meer en vaker fluctuaties in de nutriëntenhuishouding.
‘We weten al veel over chemische processen, maar door deze analyses weten we ook beter wat het effect van de stand van het grondwater is op deze chemische processen.’
Een ander concreet resultaat heeft betrekking op de bodemtemperatuur. ‘Gras begint te groeien als de temperatuur boven de 8 graden Celsius ligt. Dat is dan ook een optimaal moment om te starten met bemesten, zodat het de grasgroei ten goede kan komen. Als er bij een lagere temperatuur mest wordt uitgereden, spoelen de nutriënten uit naar het oppervlaktewater. Daar heeft de boer niets aan en het waterschap evenmin.’

Zelf sturen

De boer krijgt door het project een mogelijkheid om te sturen in het watermanagement van zijn perceel. Het is de bedoeling dat hij zelf het waterpeil kan sturen. Waterschappen staan hiervoor open, meent Velstra.
‘Dynamische peilen zijn de toekomst. Nu verandert het peil één keer per seizoen. Maar als de boer zelf het peil eens per week kan veranderen, levert dat zowel hem als het waterschap meer op. Behalve dat de boer hierdoor zijn grasopbrengst verhoogt, bevordert hij ook de waterkwaliteit.’
Om de agrarisch ondernemer niet te belasten met te veel extra werkzaamheden zijn de onderzoekers bezig een koppeling te maken met weersvoorspellingen. ‘We proberen tools te ontwikkelen waarmee we de boer vooraf informeren over de te verwachten grondwaterstanden, zodat hij van tevoren kan gaan sturen.’
Intussen gaan de onderzoekers komend jaar door met meten en analyseren. ‘Een optimale bemesting vinden is het doel.’