Provincie vaker lange arm van Den Haag

Joost de la CourtDen Haag en Brussel maken wetten en regels, de regio voert het uit. Of het nu gaat over bouwblokgrootte, ganzenbeleid, de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), Natura 2000 of vergroening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) via collectief agrarisch natuurbeheer.
De provinciale overheid is de laatste jaren steeds vaker aan zet wanneer het gaat om het vertalen van beleid in concrete maatregelen. Vraag is dan of dat een verbetering betekent of alleen maar meer van hetzelfde.
Wordt het beleid dat provincies van Den Haag of Brussel moeten uitvoeren niet vaak een-op-een doorgegeven? Coördinator ruimtelijke ordening Gerbrand van ’t Klooster van LTO Nederland zou dat een gemiste kans vinden. In zijn ogen hebben gebiedsprocessen veel meer kans van dat gedecentraliseerde beleid een succes te maken.
Van ‘t Klooster wijst op de regionale collectieven die worden opgezet voor agrarisch natuurbeheer en op het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer, waarbij lokale en regionale initiatieven centraal staan.

Betrokkenheid

Het is mooi dat beleid dichter bij de doelgroep wordt ontwikkeld of uitgevoerd, het creëert immers betrokkenheid, bevestigt communicatieadviseur Rob Janmaat. Hij heeft natuur en landschap als werkterrein. ‘Via de project-aanpak die veel provincies hanteren, creëer je betrokkenheid. Je ziet ook dat provincies steeds meer energie stoppen in het uitleggen waar ze mee bezig zijn. En omdat dit voor een groot deel projecten van en voor buitengebieden zijn, is het dan ook makkelijker dit beleid bij boeren en tuinders voor het voetlicht te krijgen.’
Janmaat denkt dat het voor de provincies voor de hand ligt om de gebiedsgerichte weg te kiezen. Hij noemt de PAS als voorbeeld, maar ook de aanleg van rondwegen om woonkernen. ‘Eigenlijk doen provincies niet anders dan gebiedsprocessen starten. Risico van die processen is wel dat ze stroperig kunnen worden. Maar zolang je daar beducht op bent, kan het toch goed uitpakken.’
De communicatieadviseur wijst op de herinrichting van natuurgebied Het Binnenveld bij Ede, een project waar hij zelf nauw bij is betrokken. Daar is een burgerinitiatief van start gegaan, een samenwerking van omwonenden, de agrarische natuurvereniging en grondeigenaar Staatsbosbeheer om de waterhuishouding te verbeteren.
‘Provincie Gelderland faciliteert dat. Die heeft ons plan beoordeeld en steunt het, bijvoorbeeld met onderzoek. Wij zeggen wat we onderzocht willen hebben, zij voert het uit. Het is wel zaak dat de provincie dan vooraf een duidelijke rol kiest: zelf het proces leiden of die verantwoordelijkheid afgeven aan betrokkenen.’
Niet dat het allemaal rozengeur en maneschijn is. Als de rijksoverheid beleid neerlegt bij de provincie, zit er een kans in dat iedere provincie dat naar eigen goeddunken invult en zo verschillen creëert. Dat ervaart Janmaat ook.
‘Provincies kijken nog te weinig over de schutting, stemmen hun beleid niet of nauwelijks af met een buurprovincie. Provincie Utrecht schrapte de natuurontwikkeling rond Het Binnenveld aan haar kant van de provinciegrens, terwijl Gelderland juist doorging. Dat creëert dan een bikkelharde scheidslijn waarmee het moeilijk werken is.’
Janmaat vindt het gebrek aan onderlinge afstemming tussen de provincies onverstandig. ‘Iedere provincie lijkt zelf het wiel te willen uitvinden, terwijl ze zo veel van elkaar kunnen leren. Als je niet uitkijkt, schiet je je er op den duur mee in de eigen voet. Als het beleid zo verbrokkelt, grijpt de rijksoverheid een keer in. Niet nu, maar misschien wel over tien jaar.’

Ganzen

Het gebeurt vaker dat iedere provincie zo zijn eigen beleid hanteert. Zie het ganzendossier. Peter de Koeijer, LTO-bestuurder faunabeleid, kan erover meepraten. ‘Ganzen storen zich niet aan provinciegrenzen. Toch bestaat er een veelheid aan onderlinge verschillen tussen de provincies hoe met dit vraagstuk om te gaan. Waarom zit hier geen betere coördinatie op?’
De Koeijer houdt een bittere nasmaak over aan hoe de provincies met de overheveling van rijkstaken ook het Faunafonds hebben ‘uitgekleed’. ‘De overhead moest minder, dat vonden wij ook. Dat kan door het werk van de faunabeheereenheden samen te voegen met de uitgifte van vergoedingen. Zo maak je het hele systeem gelijk klantvriendelijker. Nu wordt echter alleen aan de boerenkant bezuinigd.’
Het is aan de nieuwe provinciebesturen om deze scheve situatie recht te zetten, vindt De Koeijer. ‘Gelukkig zijn er nu verkiezingen.’