Laat overheid pachtprijzen bepalen

Erik Oostwouder‘Op je grond moet je zuiniger zijn dan op je vrouw, want van je grond moet je eten.’ Zo stelde mijn buurman het eens.
Elke paar jaar ontstaat er opnieuw een discussie over pacht: de regels, de duur en de hoogte ervan. Vaak wordt die discussie aangezwengeld met de vraag of er wel een noodzaak is voor een pachtwet. Liberalisering voert de boventoon. Gelukkig hebben we een staatssecretaris van sociaal-democratische huize, want met een liberale staatssecretaris was de pachtwet al overboord gegooid.
Pacht is ontstaan door mensen die land hadden en dit niet zelf wilden of durfden te bewerken, dit aan anderen verhuurden die wel het risico aangingen om in de grond te wroeten en een bestaan op te bouwen. De pachtwet is ontstaan in de crisisjaren rond 1930 vanwege de slechte sociale omstandigheden van de pachters.
Agrarisch Nederland heeft haar vooraanstaande positie in de wereld onder meer veroverd dankzij een goed sociaal pachtstelsel, voor pachters én eigenaren. De basis van het agrarisch bedrijf, de grond, is goed geregeld. Als je weet dat je grond voor langer dan vier jaar hebt, is het pas interessant om te investeren in drainage en bodemvruchtbaarheid.
Kijk naar gronden die de overheid per jaar verpacht. Daar wordt niets aan drainage en bodemvruchtbaarheid gedaan en die gaan geleidelijk achteruit in kwaliteit. En pacht maakt bedrijfsovername mogelijk.
De overheid streefde altijd naar zo goedkoop mogelijk voedsel en voedselzekerheid, waardoor onze consumptiemaatschappij blijft draaien. Goedkoop voedsel kan alleen worden geproduceerd door bedrijven die investeren in gebouwen, machines en bodemvruchtbaarheid, dus in continuïteit, en die ook een inkomen overhouden om van te leven.
Als je geen droog brood verdient op je grond, gaat aankoop van een stuk brood toch boven aankoop van zaad voor een groenbemester.
Voor de crisis klaagden veel verpachters dat er geen rendement uit hun grond kwam, vergeleken met aandelen en bedrijventerreinen. Nu blijkt landbouwgrond het enige te zijn wat zijn waarde als investering heeft behouden. Sterker nog, investeringsmaatschappijen zijn gered van een faillissement vanwege de balanswaarde van hun landbouwgrond.
Vaak wordt opgemerkt dat pachter en verpachter gelijkwaardig zijn en best zelf tot een redelijke pachtprijs en -duur kunnen komen. Niets is minder waar. Landbouwgrond is nog steeds een schaars goed met meer vragers dan aanbieders, zeker met de schaalvergroting. Een pachter is voor zijn inkomen en continuïteit afhankelijk van het areaal waar hij op boert. Een verpachter vindt altijd wel weer een nieuwe pachter.
Het probleem lijkt mij dat landbouwgrond in Nederland structureel te hoog wordt gewaardeerd, onder meer door fiscale maatregelen. Uitgekocht door de overheid ben je een dief van je eigen portemonnee als je niet weer in landbouwgrond investeert. Dit werkt marktverstorend, hier moet een alternatief voor komen.
In het belang van de voedselvoorziening en de landbouw dient de overheid een pachtprijs voor te schrijven die is gebaseerd op het productievermogen van grond. Het is wat overdreven om dit elk jaar te bepalen, maar elke drie of vijf jaar is redelijk.
In combinatie met fiscale maatregelen garandeert dit de samenleving een goed en goedkoop voedselpakket en door middel van opvolging toekomstperspectief voor de pachters en eigenaren van landbouwgrond.