Boer let meer op kosten bij nieuwbouw

Bestaande kelders en mestsilo’s worden gebruikt voor de eigen bemesting. De mest uit de kelderloze nieuwe stal kan flexibeler worden ingezet voor afvoer of eigen verwerking als deze in een silo wordt opgeslagen. Ook zijn melkveehouders zich bewuster van de risico’s van gasontwikkeling onder dichte vloeren. ‘Maar met name de bouwkosten spelen een rol bij de keuze van kelderloos bouwen’, zegt Pijnappels.
Kelderloos bouwen is goedkoper dan een stal met mestkelders, rekent de projectleider voor. De onderbouw van een stal met kelder en emissiearme vloer kost gemiddeld 230 euro per vierkante meter; zonder mestkelders is dit 80 tot 90 euro per vierkante meter goedkoper. Hier komen dan nog de kosten voor externe opslag of directe verwerking bij op.
De kosten van een emissiearme vloer variëren overigens sterk. De keuze van de vloer wordt ook beïnvloed door factoren als hygiëne en beloopbaarheid. ‘Het nadeel van een kelderloze stal is dat de mest over een grotere afstand moet worden afgeschoven. Als je dit niet vaak genoeg doet, dan staan de koeien met hun hoeven in de mest en dat geeft weer klauwproblemen.’

Comfort

Comfort en ruimte voor de koeien wegen zwaar mee bij nieuwbouwplannen. Diepstrooiselboxen zijn sterk in opkomst. Qua comfort voor de koeien is het weliswaar het meest ideale ligbed, maar het moet wel in de bedrijfsvoering worden ingepast, stelt Pijnappels.
‘Je hebt voldoende strooisel of dikke fractie nodig en het is bewerkelijk. Maak je gebruik van dikke fractie van de mest, dan zijn de meerkosten nog te overzien, maar een koematras is goedkoper. Bij het maken van die afweging kiezen boeren die een nieuwe stal bouwen, eerder voor diepstrooiselboxen dan een bestaande stal uitbreiden met kleinere stapjes. Keuze voor diepstrooiselboxen betekent dat je een heel systeem moet omgooien.’
Licht en ruimte, een beloopbare vloer, het zijn zaken waar een melkveehouder kritisch op let bij de bouw van een stal. ‘De loopruimte in een traditionele ligboxenstal is al verbeterd. Meer ruimte en bewegingsvrijheid vertalen zich altijd terug in het rendement. De vraag is alleen: Wordt de investering ook terugbetaald?’, stelt Pijnappels.
Vrijloopstallen kwamen enkele jaren geleden volop in de belangstelling. De koeien lopen vrij rond in een ruimte zonder ligboxen en liggen op een zachte vloer van compost of een ander materiaal dat veel vocht kan opnemen en toch niet te nat wordt.
Met het oog op dierenwelzijn is dit een prachtig systeem, maar de bodem bleek een bottleneck: door broei van de bodem stijgt de temperatuur waardoor te veel thermofiele sporen (XTAS-sporen) worden gevormd. Deze sporen kunnen via de spenen in de melk komen en zijn nadelig voor de houdbaarheid ervan. Reden voor Royal FrieslandCampina om vanaf 1 januari dit jaar het gebruik van compost te verbieden.

Stro bijmengen

Melkveehouders met bestaande vrijloopstallen reageerden met het bijmengen van stro aan de compost of het gebruik van houtsnippers met een beluchtingssysteem in combinatie met monitoring van de bodemtemperatuur.
De animo voor nieuwe vrijloopstallen is echter gedaald, ervaart directeur/mede-eigenaar Erik Lindeboom van ID Agro. Deze firma richt zich op de ontwikkeling en vermarkting van innovatieve stalsystemen, waaronder de serrestal. Vrijloopstallen worden in combinatie met een serrestal gebouwd vanwege de hoge mate van ventilatie en daglicht, waardoor de bodem is droog te houden.
‘Boeren nemen ten opzichte van vrijloopstallen een meer afwachtende houding aan, maar we bouwen ze nog steeds’, zegt Lindeboom. ‘Hoewel de animo minder is, gaan de ontwikkelingen door. Het feit dat de vrijloopstal tot eind 2017 een uitzonderingspositie heeft voor emissiearm bouwen, biedt ruimte voor een verdere ontwikkeling.’
De kosten van een vrijloopstal hangen onder meer af van de mogelijkheden voor de vloer. Hoe meer vierkante meters per koe nodig zijn, des te duurder de stal wordt.
‘Voor een vrijloopstal wordt momenteel 18 vierkante meter per koe gerekend tegenover ongeveer 10 vierkante meter in een traditionele ligboxenstal. Als dat verschil kleiner kan, dan wordt een vrijloopstal ook interessanter’, stelt Lindeboom.
‘Een kunststof vrijloopbodem heeft zeker toekomst in Noordwest-Europa; daar ben ik van overtuigd. Er zijn al verschillende veehouders die een Koeientuin met dergelijke vloer overwegen en enkelen zitten zelfs al in de vergunningsfase.’