Samenwerking sleutel succes De Harken

Sybe JoostemaHet eerste deel van de pilot, het gebied De Harken West en Oost, is al aardig op weg door de samenwerking tussen de Agrarische Belangenbehartigings Organisatie (ABO) Ooststellingwerf, Wetterskip Fryslân en Staatsbosbeheer.
Voor de hele pilot Appelscha - Grootdiep, Boven-Tjonger en Kleindiep volgen nog - is de focus gericht op eindrealisatie in 2016. ‘Eind dit jaar kunnen we de Harken al aanpakken’, is de overtuiging van projectleider Nederlof. ‘Al is het de uitdaging om de vaart erin te houden.’
Grytsje van der Sluis is coördinator namens de ABO. Zij runt in het dagelijks leven een melkveehouderij met haar man. Daarnaast heeft ze het momenteel druk met alle ins en outs van de pilot.
De meeste aandacht gaat nu naar De Harken, het gebied rond Makkinga en Langedijke van rond de 2.000 hectare. In totaal zijn daar zo’n 25 boeren bij betrokken. ‘Waar nodig ondersteunen de andere bestuursleden van de ABO.’

Interviewen

Janke Kloosterman, eerder actief voor DLV, werd vooraf ingezet om de boeren individueel te interviewen. Vragen gingen onder meer over de toestand van de waterhuishouding en het eigen toekomstperspectief.
Volgens Nederlof is dit een nieuwe methodiek. ‘Deze bleek in de Harken West en in het Grootdiep goed te werken. Omdat het een pilot is, hebben we deze vragenronde bij de boeren van de Harken Oost groepsgewijs gedaan. Ook dat werkte.’
De samenwerking is erg goed, geeft Nederlof aan. ‘Boeren weten de knelpunten vanuit ervaring precies aan te wijzen, waar bijvoorbeeld bij stortbuien de meeste regen blijft staan. Wij leggen daar onze meetmethodes naast. Dan weet je dat je zelf kwaliteit creëert voor het gebied.’
Van der Sluis beaamt dat. ‘Deze vernieuwende aanpak brengt boeren en het Wetterskip dichter bij elkaar. Boeren hebben zelf vaak meer informatie over de waterlopen van hun gebied. Het feit dat het Wetterskip zich daarvoor openstelt is positief, maar moet binnen de organisatie ook wennen.’
Wetterskip Fryslân heeft geld opzij gelegd voor de pilot. ‘De boeren zijn nu bereid de schouders eronder te zetten. Het is een kwestie van geld en belangen. Maar wil je dit in goede banen leiden, wat best wel lastig is, dan heb je elkaar meer dan ooit nodig.’
De probleemstelling is duidelijk: de afwatering van het gebied moest beter. Flankerend daaraan wordt vrijwillige kavelruil toegepast voor verbetering van de landbouwstructuur. Soms vergt een goede afloop van het project grotere ingrepen. Zo werd in samenspraak met de boeren voor een nieuwe waterhoofdgang gekozen.

Doorstroming

Een voorbeeld is het bedrijf van melkveehouder Hilbrand van der Zijl, dat grenst aan deze waterhoofdgang die tot 6 meter verbreed moet worden voor de doorstroming. Deze wordt mogelijk gecompenseerd via de vrijwillige kavelruil.
Omdat het water in de Tjonger opstuwt, is het gewenst het water uit de Harken geleidelijker af te voeren bij veel regen. Daarvoor wordt naast glooiend aangelegde boerenoevers een stuk land van 2 hectare van Staatsbosbeheer benut. Hierdoor is minder verbreding nodig van de watergangen, en het komt ook de natuur ten goede.
Daarmee verschijnt de derde belangrijke speler op het toneel. ‘Een unieke situatie. Staatsbosbeheer werkt positief mee en staat ook toe dat de tijdelijke wateropvang plaatsvindt in haar bos in deze streek. Daarmee wordt ook de natuurwaarde verhoogd.’

Rijdende trein

Grytsje van der Sluis verbaast zich soms wel over de manier waarop zo’n proces kan lopen. Nu bij LTO Noord, waar ABO Ooststellingwerf bij is aangesloten, een reorganisatie is geweest, blijkt dat het tijd kost om de draad op te pakken.
‘Ik heb de eerste stappen gezet qua belangenbehartiging met Jan Galema. Die is nu weg. Heel vervelend voor degene die dan instapt. Het is namelijk een rijdende trein. Maar het positieve overheerst. We hebben het goed op de rit. De boeren zijn ooit schoorvoetend begonnen aan het project, maar zijn nu enthousiast vanwege het belang.’