IJzerzand inzetten als redmiddel

Een houten bak van 22 bij 1,5 meter neemt een aanzienlijk deel van de sloot in beslag en is voor zo’n 30 centimeter gevuld met ijzerzand, een restproduct van de drinkwaterproductie uit grondwater dat fosfaat aan zich bindt. In deze ‘Puri-oever’ wordt het water dat vanuit de drains normaal gesproken de sloot in zou lopen, verzameld en gefilterd, waarna het de sloot instroomt.
De Puri-oever is een van de drie manieren waarop de betrokken partijen de fosfaatconcentratie in het oppervlaktewater hebben proberen te reduceren. Een fosfaatbindende drain is een tweede oplossing. Alterra ontwikkelde een met ijzerzand omhulde drainagebuis.
De derde methode betreft een met ijzerzand gevulde nutriëntenreactor, die kan worden toegepast aan het einde van een afwateringsgebied (bij het uitslagpunt), waardoor de nutriëntenbelasting met fosfor vanuit het gehele bovenstroomse gebied kan worden beperkt.
Alle methodes bleken zeer effectief, met een verwijderingspercentage van 80 tot 95 procent. ‘De proeven die we hebben gedaan, zijn succesvol’, zegt projectleider Aafke Krol van het hoogheemraadschap van Rijnland. ‘We zien deze maatregelen dan ook als een kansrijke oplossing om de fosfaatemissie te verlagen.’

Noodzaak

Dat de waterkwaliteit in de Duin- en Bollenstreek verbeterd moet worden om in 2027 aan de Kaderrichtlijn Water (KRW) te voldoen, is al langer duidelijk. Nog steeds worden er te hoge concentraties meststoffen in het oppervlaktewater gevonden.
Als het gaat om het oppervlaktewater in de boezem en polderwateren, wordt er ten opzichte van de norm een meer dan zesmaal hogere concentratie van fosfor gevonden en een twee- tot driemaal hogere concentratie van stikstof.
‘Omdat de emissie van fosfor uit bollenpercelen vanwege de hogere normoverschrijding een veel groter probleem is dan stikstofemissie, hebben we eerst gekozen voor het ontwikkelen van maatregelen gericht op fosfaatreductie’, legt Krol uit.
Daarin heeft de projectleider samenwerking gezocht met de sector (zie kader). Vanuit het Landelijk Milieuoverleg Bloembollen, waarin ministeries, provincies Zuid- en Noord-Holland, de betrokken waterschappen en sector zijn vertegenwoordigd, is het project opgestart.
De eerste twee jaar is er veldonderzoek gedaan en zijn de emissies in kaart gebracht. ‘We zijn al minder gaan bemesten en ook anders, maar nog steeds komt er te veel fosfaat in het oppervlaktewater. Dat is frustrerend voor telers’, zegt adjunct-directeur André Hoogendijk van de KAVB.
‘Nu blijkt dat er ook veel fosfaat door historische belasting en door diepere lagen uit de bodem blijft vrijkomen. Minder bemesten helpt dus niet voldoende. In dit geval is het dus niet een kwestie van ‘de vervuiler betaalt’, want de telers zijn niet de oorzaak van het vrijkomen van het fosfaat’, stelt Hoogendijk.
‘Als bollensector willen we wel meehelpen aan een oplossing, want de vervuiling moet bij de bron worden aangepakt en die bron is de grond die de teler bewerkt.’

Haken en ogen

De drie methodes mogen dan een gemiddelde fosfaatreductie van 80 tot 95 procent opleveren, wel zitten er haken en ogen aan. ‘IJzerzandfilters zijn nog geen producten die je zo in de winkel kan kopen’, stelt Krol. ‘Er moet nu worden nagedacht over écht praktische toepassingen. Ook moeten we kijken welke maatregel waar in het gebied geschikt is.’
Daarnaast is het de vraag hoe de proef kosteneffectief is in te richten. Er zit nog veel variatie in die cijfers, waardoor ook het belang om de oplossingen op een grotere schaal uit te testen wordt onderstreept. Zo wordt de investering van een Puri-oever geschat op 25.000 tot 35.000 euro per 5 hectare. Daar komen nog onderhoudskosten bij. Omgerekend komen de totale kosten neer op 14 tot 21 euro per kilo verwijderde fosfaat.
De investering in fosfaatbindende drains ligt tussen de 6.000 en 24.000 euro per 5 hectare, waardoor de kosten per kilo fosfaat uitkomen op 7 tot 20 euro. De nutriëntenreactor leidt tot een totale kostenpost van 35 tot 160 euro per kilo fosfaat.
De vraag is wie gaat dat betalen. ‘Er moet worden gekeken of deze maatregelen voor bepaalde subsidiegelden in aanmerking komen’, zegt Krol. Daarnaast is het van belang telers te enthousiasmeren. Meedoen zorgt in ieder geval voor een positief effect op het imago van de sector.’
Krol verwacht een positief verloop. ‘We hebben kunnen aantonen dat het principe werkt. Rijnland en de sector zijn overtuigd van de kracht van deze maatregelen. Nu moeten we er invulling aan geven.’

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zaterdag
    14° / 8°
    20 %
  • Zondag
    15° / 4°
    20 %
  • Maandag
    11° / 8°
    95 %
Meer weer