Kleine kwekers vrezen juridische strijd

Haijo DoddeKleine en middelgrote kwekers zijn beducht voor de juridische kracht van grote veredelingsbedrijven nu het het Europees Octrooibureau (EOB) het octrooi op planteigenschappen toestaat. De vrees bestaat dat de creativiteit die de grondslag moet zijn van kweekwerk, verloren gaat in het juridisch geweld die de plantoctrooien volgens hen zal veroorzaken.
Een triest voorbeeld van een octrooizaak in Nederland is het conflict tussen twee kweekbedrijven vanwege het recht om paarse radijskiem te kweken. Na jarenlange strijd volgde onlangs een uitspraak waarbij het ene bedrijf het andere veel schadevergoeding moet betalen. Beide bedrijven hebben intussen stilgestaan in hun ontwikkeling.
In een reactie op die zaak vertelde een kweker aan Nieuwe Oogst dat hij geen dure jurist kan betalen om zijn belangen voor een octrooibureau te vertegenwoordigen. ‘Als ik een octrooi indien dat vervolgens wordt aangevochten door een hele batterij advocaten van een grote firma, dan kan ik wel inbinden’, aldus de bezorgde kweker.
LTO onderschrijft de bedreigde positie van de kleinere kweekbedrijven. LTO-bestuurder Joris Baecke spreekt van een ‘oligopolie’ in de veredelingssector waarbij enkele multinationals het volledig voor het zeggen hebben. Hij vindt dat de plantoctrooien er op de lange termijn voor zorgen dat de landbouwsector afhankelijk wordt van slechts enkele grote bedrijven.
Europa volgt daarmee het voorbeeld van de Verenigde Staten. Daar maken grote spelers als Monsanto en Pioneer de dienst uit in de veredeling en zij bepalen onder meer welke resistenties wel of niet worden ingekruist.
Syngenta denkt niet dat het zo’n vaart zal lopen. De voorstander van het plantoctrooi verwacht niet meer juridische gevechten tussen veredelaars. Wel pleit het concern voor goede afspraken over wanneer een octrooi rechtmatig is en over een goede beschikbaarheid van het gepatenteerde kweekmateriaal.
Syngenta wil met andere initiatiefnemers het International Licensing Platform (ILP) voor het uitwisselen van plantoctrooien snel verder uitbouwen. Koepelorganisatie Plantum ondersteunt dit initiatief en wil het idee naast de groentesector uitrollen over andere sectoren zoals de akkerbouw en de sierteelt.
Het ILP zorgt er volgens Syngenta voor dat veredelaars voor een redelijke vergoeding het gewenste erfelijke materiaal kunnen gebruiken. Een arbitragecommissie ziet toe op de licentiebedragen en de juiste procedures. Bij goed functioneren van het ILP hoeven zaadveredelaars nauwelijks meer hun juristen te raadplegen, verzekert Syngenta.
Vooralsnog zijn de tegenstanders van de plantoctrooien daar wat sceptischer over.