‘Akkerranden brengen heel wat teweeg’

Joost de la CourtAkkerranden zijn goed voor bloemen en bijen, voor mensen en voor de waterkwaliteit en biodiversiteit. Boeren kunnen via het agrarisch collectief naast het zaaizaad een vergoeding krijgen van 1.250 euro per hectare.
Vleesveehouder Jan Reinder Smeenge uit Zeegse is deelnemer van het eerste uur aan het akkerrandenproject in Drenthe. Hoewel het project na drie jaar vorig jaar weer werd afgesloten, is hij uit puur enthousiasme met een groepje boeren in zijn regio toen toch doorgegaan. ‘Het is een leuk initiatief en het heeft heel wat teweeggebracht.’
Smeenge boert extensief met een veestapel van 110 vleeskoeien (inclusief jongvee) op een bedrijf van 55 hectare in het Drentsche Aa-gebied. Een deel verhuurt hij aan een akkerbouwer. De gemiddeld 3 meter brede akkerranden liggen dan langs het maïsland en de verhuurde percelen. ‘Het past bij mij’, zegt hij over de akkerranden.
Naast een grotere biodiversiteit, een reductie in middelengebruik en minder drift en afspoeling naar het oppervlaktewater leveren akkerranden vooral veel goodwill op bij het publiek, constateert Smeenge. ‘Het uitstralingseffect is enorm. Ik merk het aan de klanten die vlees komen kopen in onze boerderijwinkel of de gasten in onze bed and breakfast.’
Maar het werkt ook breder, stelt de vleesveehouder. ‘Een lokale akkerbouwer merkte laatst op dat hij in zijn omgeving eerst vooral werd gezien als ‘de man met de spuit’,en nu is hij ‘de man van de bloemetjes’.’
De deelnemers hebben volgens Smeenge veel geleerd van het eerste project dat tussen 2012 en 2014 liep. ‘Veel boeren waren in het begin aarzelend. Nu staan ze er vaak heel anders in’, zegt hij.
‘Akkerranden zijn geen fenomeen meer waar ze soms een beetje om moesten lachen. Ze zien dat het vruchten afwerpt en functioneel is. Dat de druk van phytophthora minder wordt, doordat je de vochtige beschaduwde akkerranden anders invult. Wat dat betreft is het jammer dat de eerste ronde niet twee jaar langer is doorgezet, zodat het in 2016 aansluit bij het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.’

Simpele regels

De proef waar Smeenge samen met tien streekgenoten vorig jaar aan heeft meegedaan, was opgezet om te kijken of met een lagere vergoeding en simpele regels toch een bevredigend resultaat kon worden bereikt. Dat is volgens hem daadwerkelijk het geval.
‘Hoewel de vergoeding nu minder is, is de opbrengst per hectare nog steeds vergelijkbaar met die van een graangewas. Daarbij heb je er administratief gezien minder werk van en kun je de stroken creatief invullen. Je kunt zo gerende percelen rechttrekken en ook overhoekjes gebruiken om het bloemenmengsel in te zaaien.’
Smeenge is ook te spreken over de samenwerking die het proefproject heeft opgeleverd. ‘Het creëert een band. We leren van elkaar en het stimuleert om ermee door te gaan.’
Zijn ervaring is dat akkerranden prima zijn in te passen in het bouwplan en dat je ermee moet blijven spelen. ‘Je wilt de mengsels in verband met de onkruiddruk immers niet ieder jaar op dezelfde plek. Ik leg ze het ene jaar aan de linkerkant van de akker, het volgende jaar rechts en als het uitkomt een keer in het midden.’
De deelnemers merkten dat inzaaien van een akkerrand toch nog enige zorg vergt. ‘Je moet er echt serieus mee aan de slag, anders wordt het niks. Een mooi vals zaaibed klaarleggen en ook het moment van zaaien goed kiezen. De rest is niet zo spannend; het groeit verder vanzelf.’

Uitstralingseffect

Wat de vleesveehouder heeft verrast, is het uitstralingseffect van de bloeiende akkerranden. ‘Dat is echt enorm. Het platteland wordt weer van iedereen. De mensen komen kijken en plukken en ik heb zelfs al twee keer een bruidspaar gehad dat foto’s liet maken tussen mijn bloemen.’
Smeenge is tevens bestuurder bij de agrarische natuurvereniging. Hij is ervan overtuigd dat de akkerranden een blijvertje worden in Drenthe. ‘Je creëert zo meerwaarde: de boer wint ermee en de samenleving ook. Het is niet voor niets dat het waterschap, Waterbedrijf Groningen en de provincie ons steunen. Volgend jaar willen we het daarom veel groter maken: naast het Drentse Aa-gebied ook elders in de provincie.’