Vertrouwen hard nodig maar steeds brozer

Arno de SnooHet lijkt zo mooi: agrarische ondernemers die samenwerken met maatschappelijke organisaties. Samen komen ze tot oplossingen die ruimte bieden voor ondernemen en goed zijn voor dierenwelzijn en milieu. Dat beeld wordt vaak opgeroepen in discussies over de toekomst van de landbouw. Maar in de praktijk komt het amper voor.
Het meest aansprekende voorbeeld van samenwerking is het sterrenvlees waarin Dierenbescherming en varkenshouders elkaar gevonden hebben. Die samenwerking wordt ook te pas en te onpas door bestuurders en politici aangehaald. Maar veel meer zijn er niet op te noemen. In de praktijk komt samenwerking of dialoog nauwelijks van de grond. Op een paar individuele gevallen na.
Dat partijen elkaar niet vinden komt doordat de tegenstellingen tussen de doelen steeds groter worden. De agrarische sector wil ruimte voor ondernemen en groei en daar moeten maatschappelijke organisaties zich niet te veel mee bemoeien. Maatschappelijke organisaties willen juist een kleinschalige landbouw waarin duurzaamheid en biodiversiteit voorop staat. En vinden het onbegrijpelijk dat boeren alleen maar plankgas vooruit willen.
Het einde van melkquotum, melkveewet, mestwetgeving en het nieuwe EU-landbouwbeleid versterken de tegenstellingen. Terreinbeherende organisaties, die steeds meer hun eigen broek op moeten houden, willen ook aanspraak maken op het geld uit de ruif van het GLB en profiteren van de groeiende vraag naar grond. Zo klinken er steeds meer geluiden over wildgroei in pachtprijzen bij natuurorganisaties als Natuurmonumenten. Oneerlijk, zeggen boeren. Marktwerking, zeggen de natuurorganisaties. En het onderling vertrouwen verslechtert.
De politiek doet er ook geen goed aan. Eigenlijk komen daar de tegenstellingen het sterkst naar voren. De uithalen van de Partij voor de Dieren zijn bekend. Maar het gaat verder: D66-leider Alexander Pechtold werd onlangs gevraag naar een stemadvies voor de waterschapsverkiezingen. ‘Stem Water Natuurlijk’. zei hij. ‘De macht van boeren moet gebroken worden.’
Zelfs in de Eerste Kamer klinken dergelijke geluiden. Marijke Vos, Eerste Kamerlid voor GroenLinks, zei tijdens een debat over de melkveewet: ‘Bij een bijeenkomst van de Nederlandse Zuivel Organisatie heb ik gehoord dat overschrijding van het melkquotum toe wordt gejuicht. Want dan ben je een goede boer.’
Zo wordt er behoorlijk gepolariseerd in Den Haag. Het is lang geleden dat een landelijke politicus een stevig pleidooi hield voor meer verstandige verhoudingen tussen landbouw en maatschappelijke organisaties. En dat lijkt meer nodig dan ooit.