Exitstrategie

Als begin vijftiger ga ik ervan uit dat ik als kweker nog een jaar of vijftien te gaan heb.
Toch gaan mijn gedachten wel eens uit naar de richting die je voor de beëindiging van je bedrijf moet bewandelen. Zeker in ons geval waarbij een opvolger waarschijnlijk niet in beeld is.
Laatst aan een bestuurstafel kwam het onderwerp ook voorbij. Denken we als kwekers wel genoeg na over hoe we ons bedrijf gaan beëindigen? We hadden er zelfs al een term voor: exitstrategie.
Het plaatje ziet er fors anders uit dan voor de economische crisis. Te beginnen met de grondprijs. Ik constateer dat de marktwaarde nu nagenoeg gelijk is aan de prijs die wij in 1992 voor de grond betaalden.
Dat de rolkassen in goede staat zijn, in mijn beleving, betekent toch dat ze straks niet meer waard zijn dan de oudijzerprijs. Of een eventueel oplevende markt hierin verandering brengt, weet ik niet. Ik zie in mijn omgeving bijzonder weinig jonge startende kwekers. Dus een vraagmarkt is niet te verwachten.
Misschien zit er dan nog wat waarde in de woning. Maar de lagere school waar ik vroeger op zat, heeft nu de helft van het aantal leerlingen dan in mijn tijd. Dat betekent de helft minder potentiële kopers in de toekomst.
Dat, zoals nu, de overheid wel eens de helpende hand toesteekt, die kans acht ik steeds kleiner in de toekomst.
Het uitgangspunt ‘de vervuiler betaalt’ zal ook steeds meer voor onze sectoren gaan gelden. Uiteindelijk zullen we onze eigen rotzooi moeten opruimen, individueel of collectief.
Gebouwen zijn maar iets tijdelijks. Roepen dat we duurzaam zijn, in combinatie met verpauperde kassen, blijft moeilijk uit te leggen. Als je klaar bent met je bedrijf, moet je de situatie weer terugbrengen naar de oorspronkelijke onbebouwde staat. Dit is een gedachte die mij aanspreekt. Het geeft wellicht weer nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden voor toekomstige generaties.
Maar de realiteit is dat er ook nog een financieel plaatje aan vastzit, als onderdeel van de puzzel.
Als de oplossing niet komt vanuit de markt of de overheid, dan zullen we deze zelf moeten bedenken. Ik heb gelukkig nog vijftien jaar om daarover na te denken, nog een hele tijd dus. Aan de andere kant: het jaar 2000, toch vijftien jaar terug, lijkt mij ook nog niet zo lang geleden.

Marcel van Tol