Fusarium hoofdbreker voor slatelers

Koen van Wijk‘Zeker een tiental Nederlandse telers van kropsla is getroffen door deze fusarium, met als gevolg een schade van 1 tot wel 40 procent van de oogst die vernietigd moet worden’, vertelt Robert van Appeldoorn van LTO Glaskracht Nederland.
Zijn organisatie schakelde in december de NVWA in voor nader onderzoek. Daar startte het ontrafelen van een puzzel, die inmiddels wel wat antwoorden heeft opgeleverd, maar nog niet op de hamvraag: hoe is deze plantenziekte adequaat te bestrijden?
Het probleem komt voor zover bekend uitsluitend voor in de jaarrondteelt van kassla in de grond. ‘Het is best een heftig probleem. Het voortbestaan van de jaarrondteelt staat zelfs op het spel als er geen oplossingen komen’, stelt voorzitter Ees de Winter van de landelijke bladgewassencommissie van LTO Glaskracht Nederland. Alle gangbare rassen zijn vatbaar, zo blijkt.

Wortelduizendpoot

Fusarium treedt vooral in de zomer op, als de grondtemperatuur boven de 15 graden Celsius komt, legt De Winter uit. ‘De schimmelziekte verspreidt zich sneller in combinatie met de wortelduizendpoot, die de zwakke planten opzoekt. Het versterkt elkaar.’
De bestrijding van deze ziekte is om meerdere redenen erg lastig met de huidige mogelijkheden, temeer omdat het waarschijnlijk om een nog onbekende variant van de Fusarium oxysporum f.sp. lactucae gaat.
‘Aanvankelijk leefde het idee bij de slatelers dat de wortelduizendpoot de veroorzaker was van deze fusarium’, vertelt onderzoeker Johan Meffert van de NVWA.
Deze organisatie bewaakt de plantgezondheid in Nederland, door import- en exportcontroles van plantaardig materiaal. Daarnaast stelt ze diagnoses van plantenziekten, ook voor telers.
In januari ontving de NVWA via LTO Glaskracht Nederland twee slamonsters van verschillende telers, verwelkte planten die bij doorsnijden donkerbruinverkleuring in de vaatbundels vertoonden, een aanwijzing voor de ziekte.
Tussen 2009 en 2013 gaf de Europese autoriteit EPPO al alarm af over de ziekte, die toen in Spanje en Portugal was geconstateerd. Met die wetenschap startte de NVWA haar onderzoek.
Meffert: ‘We hebben de schimmels uit de monsters geïsoleerd en vervolgens proeven gedaan in ons eigen onderzoekscentrum. De uitkomst was dat de geïsoleerde fusarium planten kon ziek maken zonder aanwezigheid van wortelduizendpoot.’
Daarmee bleek ook dat de zoektocht wat ingewikkelder werd. ‘Er zijn drie rassen van Fusarium oxysporum, waarvan er slechts één in Europa voorkomt. Volgens het eerste onderzoek bleek dat het echter niet te zijn’, vertelt de onderzoeker.
De andere twee varianten komen uit Zuidoost-Azië, maar uit tests van Italiaanse wetenschappers met de Nederlandse isolaten lijken die ook uitgesloten. ‘De kans is groot dat het een geheel nieuwe ziekteverwekker is.’
In dat geval ligt de oplossing waarschijnlijk in de verdere veredeling van slarassen op resistentie tegen deze fusarium, stelt Meffert.

Bestrijding moeilijk

Fusarium kan volgens Meffert jarenlang in de grond overleven op gewasresten, ook zonder waardplant. ‘Daardoor is het zeer moeilijk te bestrijden, ook stomen is niet afdoende. Wij kennen geen maatregelen om eenmaal besmette grond weer ziektevrij te krijgen.’
De slatelers en LTO Glaskracht Nederland zijn blij met de ondersteuning van de NVWA. ‘Ze hebben ons fantastisch geholpen en ons vermoeden bevestigd’, laat De Winter weten.
De landelijke bladgewassencommissie van LTO Glaskracht Nederland dringt erop aan dat iedere teler, ook niet-leden, die het probleem herkent, zich meldt bij Van Appeldoorn om de krachten te bundelen.
De Winter: ‘Op korte termijn is onderzoek nodig naar gewasbeschermingsmiddelen die ofwel toegelaten zijn of op korte termijn toelating kunnen krijgen. Voor de langere termijn denken we aan onderzoek naar een betere bodemweerbaarheid en resistente rassen.’