Greidhoeke kan niet zonder rand natuur

Sybe Joostema Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de Districtscommissie Friesland van Natuurmonumenten, eind april, onderstreepte voorzitter Rembrandt Veldhuyzen van Zanten dat goed weidevogel- en maaibeheer langs de rand van natuurgebieden de komende jaren doorslaggevend zijn voor het behalen van de hoofddoelstelling van tienduizend gruttobroedparen in 2020. Hij deed die uitspraak bij de presentatie van de nieuwe natuurvisie De Greidhoeke.
De Greidhoeke bestaat uit drie kansrijke weidevogelnatuurgebieden van Natuurmonumenten: Skrok, Skrins en Lionserpolder van respectievelijk 105, 99 en 148 hectare tussen Sneek, Bolsward, Franeker en Leeuwarden.
Ook het particuliere gebied van melkveehouder Murk Nijdam uit Wommels wordt daartoe gerekend. ‘Weidevogelbeheer gaat hier erg goed’, bevestigt hij.
‘In 2005 heb ik een stuk land onder water gezet voor het weidevogelbeheer. Het aantal gruttoparen verdubbelde snel. Ik heb dit jaar al 105 paar grutto’s geteld. Dat is heel wat meer dan tien jaar geleden. Toen was het een drama.’
Nijdam heeft een traditioneel melkveebedrijf. Hij melkt 25 koeien in een oud-Hollandse stal. Weidevogelbeheer past goed in zijn bedrijfsvoering.
Van de 25 boeren die grond van Natuurmonumenten huren in het kansrijke weidevogelgebied, wordt dus nog een extra inspanning gevraagd om in het aangrenzende land, vaak ook in bezit bij dezelfde boeren, aan natuurbeheer te doen.

Vroeg maaien

‘We stimuleren dat en hebben met succes proefgedraaid met de pilot ‘Maai op Tijd’, legt Jelle de Boer uit, beheerder bij Natuurmonumenten. ‘Dan maaien de boeren tussen 1 en 20 mei, nog voordat de eieren zijn uitgebroed. Door vroeg te maaien, zit de groei in het gras er al weer een beetje in voor de jonge kuikens die buiten het natuurgebied komen.’
Een nadeel blijft dat de natuurgebieden een geïsoleerde ligging hebben. ‘Als een kuiken daarbuiten terechtkomt, treft hij er bij verkeerd maaibeheer een woestijn aan. Dan overleeft de jonge weidevogel niet’, benadrukt De Boer. ‘Naast maaibeheer is het van belang bijvoorbeeld ruige mest te gebruiken.’
Collega-beheerder Simon de Winter vertelt dat deze methode aanslaat bij de boeren, maar dat het tegelijkertijd altijd een afweging van de boeren vergt. Met het loslaten van de quotering is ook een aantal boeren gefixeerd op de productie. ‘We hebben echter niet te klagen’, zegt De Winter. ‘Zeker 90 procent wil ook wel aan aangrenzend weidevogel- en maaibeheer doen.’

Motivatie

Bij Natuurmonumenten geldt wel dat mensen die buiten de natuurgebieden om helemaal geen heil zien in beperkt weidevogelbeheer, het land soms niet mogen blijven huren. ‘Mensen met hart voor de zaak, onder wie biologische boeren, hebben een streepje voor. Motivatie en drive zijn nodig om resultaten te bereiken, ook in dit kansrijke gebied.’
Melkveehouder Auke Stremler uit Jorwert zit in het eveneens als kansrijk geafficheerde natuurgebied Lionserpolder. Hij gaat met De Winter het gebied in om poolshoogte te nemen bij het kruidenrijk gras vlak bij een stuk plasdrasgebied dat grenst aan de 10 hectare die hij huurt van Natuurmonumenten.
‘Weidevogelbeheer is een manier van leven en werken als boer die goed bij me past. Ik kies bijvoorbeeld met een kruising van Holsteiners met Groninger Blaarkoppen ook bewust voor een duurzamer koe in dit gebied. Het gaat mij niet alleen om die topproductie, maar ook om een stukje welzijn binnen deze natuur.’
Stremler heeft ruim tachtig melkkoeien. Het liefst zou hij het affiche van biologische boer dragen, maar die status heeft hij nog niet. Wel kocht hij er onlangs 20 hectare voormalig EHS-natuurgebied van provincie Fryslân bij.
‘De boeren kunnen overigens op ondersteuning en medewerking rekenen van Natuurmonumenten’, zegt De Winter. Daarnaast kunnen zij terugvallen op de weidevogelbeheercoöperaties Baarderadeel en Skriezekrite ‘Rûnom Skrins en Skrok’.