Afname lichtuitstoot stal voor 2023

Tienke WoudaProvincie Groningen was zes jaar geleden de eerste provincie die duisternis in het provinciaal omgevingsplan opnam. Dit riep veel onduidelijkheid op in de sector. In 2013 kwam er een regel bij: het voorkomen van nachtelijke lichtuitstraling.
Volgens bestuurder Mattheus Gorter van LTO Noord Groningen zijn er ruim 160 bedrijven die in het zicht van een weg of dorp liggen en mogelijk overlast veroorzaken. Veelal zijn deze bedrijven gerenoveerd, waarna gekozen is voor een andere stalinrichting en verlichting. ‘Doorschijnende zijwandventilatie en nachtverlichting met rode lampen waren rond 2010, toen burgers erover begonnen te klagen, in de mode.’
Sinds die tijd pakken LTO Noord en NMF gezamenlijk lichthinder op. De organisaties voerden een belevingsonderzoek in Groningen uit en een technisch onderzoek in Friesland. Deze belevingsonderzoeken en het project ‘Lichtend Voorbeeld’ waren de opmaat naar het convenant dat maandag is ondertekend.

Handvat

Met de maatregelen in het technisch document van LTO Noord en NMF willen de organisaties voorkomen dat gemeenten zelf een lichtplan ontwikkelen. ‘Bestaande bedrijven zijn al vergund. Alles moet op vrijwillige basis plaatsvinden, er kan niets worden afgedwongen. Het document is daarom een handvat voor gemeenten die klachten krijgen over lichthinder van ligboxenstallen’, stelt Gorter.
Diverse gemeenten, waaronder gemeente Tytsjerksteradiel, stelden eerder al een lichtplan op. Volgens LTO Noord schiet de aanpak op verschillende punten te ver door. Zo ontstond reuring toen gemeente Tytsjerksteradiel een verbod op het gebruik van wit licht instelde, omdat in het witte licht een blauwcomponent zit dat mogelijk schade voor de fauna zou opleveren. Geel en oranje licht hebben een lagere contrastwaarde (scherpte) dan wit licht.
Provincie Fryslân stelt in 2015-2016 100.000 euro beschikbaar aan boeren die maatregelen treffen om de lichtuitstoot te beperken. De intentie is dat deze financiering na 2016 wordt voortgezet. Het nieuwe college moet na een evaluatie hierover een besluit nemen. De Groningse gedeputeerde Nienke Homan van GroenLinks zegde maandag toe zich hard te maken voor een subsidieregeling.
De partijen keken ook naar nieuwe stallen. Waar bij nieuwbouw vooral veel aandacht is voor de vorm van een bedrijf, zijn er nauwelijks eisen voor verlichting, stelt Gorter. Met ingang van 01-juni 2015 voldoen nieuwe stallen in alle gevallen aan de richtlijnen in het technisch document, melden de partijen in het convenant. .LTO Noord en NMF hopen niet alleen dat het technische rapport wordt opgenomen in de Maatlat Duurzame Veehouderij, maar ook dat de gemeenten het lichtplan meenemen in het milieuvergunningtraject.
‘De maatregelen zijn gemakkelijk in nieuwbouw in te passen. Daarvoor hoeft de ondernemer geen extra investeringen te doen’, zegt de LTO Noord-bestuurder.
Volgens Gorter gaat het ook om bewustwording bij de boeren. Hij bouwde in 2009 in het Groningse Oldekerk een ligboxenstal voor tweehonderd koeien. Van 21.00 uur tot 5.00 uur is het aardedonker in de stal.
‘Koeien weten de weg naar de robot goed te vinden. Tijdens het laatste rondje in de stal druk ik wat tl-lampen aan, die ik daarna weer uitdoe. Dan kan ik het prima zien.’ Bovendien liet de melkveehouder groene stalgordijnen plaatsen. ‘Lichte gordijnen versterken het licht. Dat zie je op kilometers afstand.’
Volgens de Friese Milieu Federatie is het vooral zaak dat de partijen samen met de gemeenten de aanpak onder de aandacht brengen. Directeur Hans van der Werf: ‘Nu provincie Fryslân de boeren steunt, is er voldoende reden meer om ermee aan de slag te gaan. De maatschappij accepteert het niet meer dat dag en nacht de lampen aan zijn. Met een paar maatregelen zoals de lampen op de goede plek hangen is het probleem opgelost. Dat is helemaal niet ingewikkeld.’
LTO Noord Drenthe en de Natuur en Milieufederatie Drenthe begonnen vorig jaar het project ‘Duisternis bewust licht’. Hiermee willen ze de spanning in de samenleving rond het onderwerp voor zijn, liet LTO Noord Drenthe eerder weten.