Erfbeplanting maakt nieuwbouw af

Gauke Dam uit Terwispel houdt zich met zijn bedrijf Dam Groenadvies onder meer bezig met erfbeplantingen en landschappelijke inpassing van agrarische bedrijven. Hij wordt steeds meer door boeren benaderd om beplantingen rond een nieuwe stal te verzorgen.
Zo’n beplantingsplan wordt dan weer voorgelegd aan de gemeente en is vaak onderdeel van de vergunningsvoorwaarden. Maar ook zonder een verplichting willen boeren hun nieuwe stal graag compleet maken met een mooie beplanting er omheen, is de ervaring van Dam. ‘Verplichten werkt vaak averechts; boeren willen zelf hun nieuwe stal tot een mooi geheel maken.’
De adviseur is werkzaam in de hele provincie, maar vooral in de noordelijke helft en de gemeente Súdwest Fryslân. De keuze voor de beplanting is afhankelijk van de grondsoort en de regio.
‘Het bouwwerk is een gegeven, daar moet je vanuit gaan. Je kunt kiezen uit bijvoorbeeld een sluitende bossingel of juist solitaire bomen, het is maar net wat het beste in het landschap past. Maar je hoeft de stal niet helemaal achter groen te verstoppen, je mag de boerderij natuurlijk best blijven zien’, zegt hij. Op open vlakten is de wind ook een belangrijk aspect voor de beplantingskeuze.
De erfbeplanting en landschappelijke inpassing van een bedrijf is in veel gemeenten verplicht bij de bouw van een nieuwe stal. Voor bedrijven die het bouwblok van 1,5 hectare overschrijden is in de meeste gemeenten een bestemmingsplanwijziging nodig. In het kader van Nije Pleats gaan de betrokken partijen - provincie, gemeente, aannemer en andere deskundigen - bij de boer om tafel om zo de vergunningaanvraag in goede banen te leiden en snel en efficiënt af te handelen. Bij deze deskundigen zit ook een landschapsarchitect die adviseert over de landschappelijke inpassing. Of het inpassingsplan vervolgens ook wordt uitgevoerd, moet door de gemeente worden gecontroleerd.

Inpassingsplan

‘Onderdeel van de omgevingsvergunning is een inpassingsplan. Als de bouw klaar is, controleren wij of deze aan de voorwaarden in de vergunning voldoet. Daar hoort dus ook de landschappelijke inpassing bij’, legt Jocien van der Hout van de gemeente Dongeradeel uit. De gemeente let niet alleen op het groen rond het bedrijf, maar ook op de plaatsing van de gebouwen, watercompensatie en de verkeersstromen.
Bij de controle is het groen echter nog niet altijd aangebracht, omdat dat in de praktijk nog niet altijd mogelijk was. Die controle moet daarom later plaatsvinden. ‘In 2013 is het nieuwe bestemmingsplan in werking getreden waarin het plan van landschappelijke inpassing ook is opgenomen. We denken nog na over hoe we dit in de controles kunnen meenemen.’
‘Wij controleren wat op de bouwtekening staat. Als er ook beplanting is ingetekend, nemen we dat mee in de controle. Maar dat is niet standaard het geval’, zegt een toezichthouder van de gemeente Súdwest Fryslân.
Karin Sjoukes van Landschapsbeheer Friesland noemt de gemeente Dongeradeel als voorbeeld van een gemeente die serieus met de landschappelijke inpassing aan de gang is. De belangstelling van boeren voor erfbeplanting en landschappelijke inpassing is wisselend, merkt ze. ‘Je hebt mensen die het nut ervan inzien en mensen die sceptisch zijn, maar dat heb je natuurlijk met heel veel dingen. Als je door Friesland rijdt, zie je dat er veel nieuwe stallen zijn gebouwd. Het is nu nog te vroeg om te oordelen of die landschappelijk goed zijn ingepast, omdat de jonge aanplant nog niet zo groot is.’
Landschapsbeheer Friesland heeft de laatste jaren verschillende gesubsidieerde ervenprojecten uitgevoerd, maar momenteel lopen er geen projecten.
Vorig jaar is in Zuidwest-Friesland een project afgerond waarbij dertig erven zijn ingericht, zowel van particuliere boerderijbezitters als agrarisch ondernemers. ‘En er stonden nog op de reservelijst. Zonder subsidie is er ook wel vraag naar inrichtingsplannen en beplanting, maar met dergelijke gebiedsgerichte projecten krijg je meer animo. Erven zijn beeldbepalend in het landschap, daar moet je wat mee doen.’